Εσωτερικός έλεγχος στο δημόσιο τομέα: η περίπτωση του ΕΦΚΑ

Abstract

Σημαντικό κίνητρο για την παρακολούθηση του μεταπτυχιακού προγράμματος «Λογιστική και Έλεγχος Δημοσίων Οργανισμών και Επιχειρήσεων» στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς αποτέλεσε η εμπειρία που αποκόμισα, για τρεις σχεδόν δεκαετίες εργασιακού βίου, στο Δημόσιο Τομέα και ειδικότερα σε φορείς κοινωνικής ασφάλισης που στην πορεία συγχωνεύθηκαν στον μεγαλύτερο ασφαλιστικό οργανισμό της χώρας μας, το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Από 01.01.17 όλοι οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης εντάχθηκαν στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης – ΕΦΚΑ. Η επιλογή του θέματος της παρούσας διπλωματικής εργασίας ήταν αποτέλεσμα της γνώμης που διαμόρφωσα όλα αυτά τα χρόνια και κυρίως τα τελευταία πέντε χρόνια που κατέχω θέση ευθύνης, στο πλέον σημαντικό τμήμα Προϋπολογισμού, ως προς την αναποτελεσματικότητα του εσωτερικού ελέγχου, απόρροια της οποίας είναι τα φαινόμενα διαφθοράς και κακοδιοίκησης που έρχονται κατά καιρούς στο φως της δημοσιότητας των οποίων τις συνέπειες βιώνει σήμερα ο ελληνικός λαός. Για τη σύνθεση της παρούσας, κρίθηκε αναγκαία η αναζήτηση και η θεμιτή χρήση πηγών, κυρίως για την ερευνητική και θεωρητική προσέγγιση του θέματος, που αναλυτικά αναφέρονται στη βιβλιογραφία. Είναι γεγονός πως η χώρα μας διέρχεται μια από τις σπουδαιότερες περιόδους στην ιστορία της ως προς τη δημοσιονομική πολιτική της. Η απότομη οικονομική προσαρμογή της χώρας μας, ως απόρροια του 1ου Μνημονίου τον Μάιο του 2010 προς αποφυγή της χρεοκοπίας, όπως και των μετέπειτα μνημονίων αποτέλεσε επιτακτική ανάγκη εφαρμογής ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου ανάταξης της ελληνικής οικονομίας, μέρος του οποίου είναι ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης. Υπό το πρίσμα αυτό και προς τήρηση των αρχών διαφάνειας και ακεραιότητας και λογοδοσίας από τους φορείς που διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα για την αντιμετώπιση των φαινομένων διαφθοράς και της μη χρηστής διοίκησης που καθημερινά εντοπίζονται στη λειτουργία των Δημοσίων Φορέων, καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια σημαντική προσπάθεια για υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου προτύπων και αρχών εντός του οποίου πρέπει να δραστηριοποιούνται αυτοί. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η προσπάθεια θέσπισης πλαισίου εσωτερικού ελέγχου που πρέπει να διέπει το Ελληνικό Δημόσιο για εναρμόνιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα δημόσιας διακυβέρνησης κινείται εντός των επίσημων διεθνών πρακτικών, όπως αυτές αναφέρονται στο εγχειρίδιο του Ινστιτούτου Εσωτερικών Ελεγκτών, που από τα πρώτα δείγματα αποτυπώνεται με θετικό πρόσημο ως προς την αντιμετώπιση περιπτώσεων διαφθοράς. Είναι σαφές, ότι βασική επιδίωξη του Δημόσιου Τομέα αποτελεί η ευημερία του συνόλου της κοινωνίας μέσω της οικονομικής ανάπτυξης σε περιβάλλον έντονου ανταγωνισμού, ως απόρροια της παγκοσμιοποίησης. Όμως, η ανταγωνιστικότητα απαιτεί χάραξη και υλοποίηση στρατηγικών, μέρος των οποίων αποτελεί ο εσωτερικός έλεγχος, ως σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων του. Η ανεξάρτητη, αντικειμενική και συμβουλευτική δραστηριότητα που παρέχεται από τον εσωτερικό έλεγχο, ενδυναμώνει τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου και βελτιώνει με τρόπο οικονομικό, αποδοτικό και αποτελεσματικό τη διαχείριση κινδύνων, την αξιοποίηση ανθρωπίνων πόρων, την κανονιστική συμμόρφωση, τα συστήματα επικοινωνίας και πληροφόρησης και την εταιρική διακυβέρνηση.