Η νομική προστασία των ασθενών στο πλαίσιο των ιατρικών σφαλμάτων: η περίπτωση της ελληνικής νομοθεσίας.

Abstract

Η ιατρική επιστήμη διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στον άνθρωπο επειδή συμβάλλει στην προστασία της υγείας του που είναι το πολυτιμότερο αγαθό. Ο ιατρός συνδέεται με τον ασθενή με μια ιδιότυπη σχέση της οποίας το αντικείμενο δεν ομοιάζει με άλλες συμβατικές σχέσεις, δεδομένου ότι ο ασθενής του εμπιστεύεται τη ζωή του και την υγεία του και ο ιατρός υποχρεούται να παρέχει τις υπηρεσίες του καταβάλλοντας την προσήκουσα επιμέλεια και προσοχή ακολουθώντας τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης. Κατά τη διενέργεια ιατρικών πράξεων μπορεί να συμβεί ιατρικό σφάλμα που επιφέρει συνέπειες στον ασθενή και στον ιατρό. Τα ιατρικά σφάλματα είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο στα συστήματα υγείας και αποτελεί νόμιμο λόγο ευθύνης του ιατρού. Η ιατρική αμέλεια είναι σημαντική στο δίκαιο της αστικής ιατρικής ευθύνης. Αποτελεί μορφή υπαιτιότητας και παράνομη συμπεριφορά του ιατρού και θεμελιώνει αδικοπρακτική ευθύνη του ιατρού για καταβολή αποζημίωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις περί αδικοπραξιών. Η παράβαση των συμβατικών υποχρεώσεων του ιατρού κατά την παροχή των ιατρικών υπηρεσιών θεμελιώνει επίσης συμβατική (δικαιοπρακτική) ευθύνη του. Επομένως, η αστική ιατρική ευθύνη είναι συρροή δικαιοπρακτικής και αδικοπρακτικής ευθύνης. Στο πλαίσιο του ποινικού δικαίου, ο ιατρός ενεργεί πλημμελώς όταν δεν επιδεικνύει την επιμέλεια που όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλλει, με αποτέλεσμα να μην πρόβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα της πράξης του ή να το πρόβλεψε ως δυνατό, αλλά πίστεψε ότι θα το αποφύγει, οπότε στοιχειοθετείται η αντικειμενική υπόσταση των αδικημάτων αμέλειας (ανθρωποκτονία, σωματική βλάβη από αμέλεια). Τα δημόσια Νοσοκομεία νομιμοποιούνται παθητικώς επί ασκήσεως αγωγής αποζημίωσης, επειδή υπέχουν αστική ευθύνη έναντι των ασθενών για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των ιατρών που εργάζονται σε αυτά, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, ο δε ιατρός δεν υπέχει προσωπική ευθύνη έναντι των ασθενών. Μέσα από την παρουσίαση, στην παρούσα εργασία, νομολογίας επί ιατρικών σφαλμάτων προκύπτει μία εκτενής κατηγοριοποίησή τους, γεγονός που καταδεικνύει ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ραγδαία ο αριθμός των αγωγών αποζημίωσης, εξαιτίας ιατρικού σφάλματος, κατά ιδιωτών ιατρών στα πολιτικά δικαστήρια και κατά δημοσίων Νοσοκομείων για τους ιατρούς τους στα διοικητικά δικαστήρια, ώστε να γίνεται λόγος για ≪χιονοστιβάδα, χείμαρρο≫ αγωγών αποζημίωσης. Επίσης, η αναφορά επιδικασθέντων από τα δικαστήρια ποσών αποζημίωσης σηματοδοτεί ότι οι δικαστικές αποφάσεις στην πλειοψηφία τους είναι θετικές και τα ποσά που επιδικάζονται είναι μεγάλα, τα οποία καλούνται να πληρώσουν τα δημόσια Νοσοκομεία, επομένως η οικονομική επιβάρυνση των υγειονομικών κονδυλίων είναι δεδομένη και συνεχώς αυξανόμενη, οπότε πρόκειται για οικονομική ≪βόμβα≫ στα θεμέλια του δημόσιου συστήματος υγείας. Η νομική πίεση που υφίσταται ο ιατρός αποτελεί παράγοντα που δυσχεραίνει την άσκηση της ιατρικής και οδηγεί τον ιατρό στην ≪αμυντική ιατρική≫ επιβαρύνοντας το δημόσιο σύστημα υγείας με περαιτέρω δαπάνες για επιπλέον ιατρικές εξετάσεις από τις επιβαλλόμενες και ενδεικνυόμενες, προκειμένου να αποφύγει την ευθύνη. Επομένως, απαιτείται έγκαιρη, συνεχιζόμενη και αποτελεσματική ενημέρωση των ιατρών, καθώς και ενσωμάτωση στην καθημερινή ιατρική πράξη του διαρκούς αυτοελέγχου με το σύστημα της επαναξιολόγησης, προκειμένου να υπάρχει βελτίωση της ποιότητας, αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Τέλος, η μεθοδολογία της παρούσας εργασίας αφορά βιβλιογραφική ανασκόπηση και διερεύνηση της υπάρχουσας νομολογίας και νομοθεσίας, η οποία τεκμηριώνει τις επιμέρους ενότητες της εν λόγω επιστημονικής μελέτης.