Μία εμπειρική διερεύνηση της επίδρασης των φόρων στην οικονομική μεγέθυνση για τις χώρες του ΟΟΣΑ

Abstract

Στην παρούσα διπλωματική εργασία αναλύεται η επίδραση των φόρων στην οικονομική μεγέθυνση σε ένα δείγμα τριάντα χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) καλύπτοντας την χρονική περίοδο 2000 – 2012. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν είναι της μορφής πάνελ και οι εκτιμήσεις πραγματοποιήθηκαν με τη βοήθεια του στατιστικού πακέτου STATA MP 13. Επίσης, επειδή στο εξεταζόμενο χρονικό δείγμα της έρευνας αυτής περιλαμβάνονται και έτη στα οποία έλαβε χώρα η παγκόσμια

χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση (2008 - 2012), πραγματοποιήθηκε ανάλυση της επίδρασης των φόρων στην οικονομική μεγέθυνση πριν και μετά την εμφάνιση της κρίσης αυτής με τη βοήθεια μιας ψευδομεταβλητής χρόνου (year dummy). Αρχικά, οι μέθοδοι εκτίμησης που εφαρμόστηκαν είναι αυτές των ελαχίστων τετραγώνων (Pooled OLS), των σταθερών επιδράσεων (Fixed Effects) και των τυχαίων επιδράσεων (Random Effects). Με τη βοήθεια των στατιστικών ελέγχων Breusch – Pagan και Hausman αποδείχθηκε ότι η μέθοδος σταθερών επιδράσεων (Fixed Effects) περιγράφει καλύτερα την επίδραση όλων των εξεταζόμενων κατηγοριών φόρων (φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων, φόροι εισοδήματος νομικών προσώπων, φόροι κατανάλωσης και φόροι ιδιοκτησίας) στην οικονομική μεγέθυνση. Πιο συγκεκριμένα, οι φόροι εισοδήματος νομικών προσώπων και οι φόροι κατανάλωσης ασκούν θετική επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση, ωστόσο μόνο οι φόροι εισοδήματος νομικών προσώπων παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική επίδραση σε επίπεδο σημαντικότητας 5%. Αντίθετα, οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων και οι φόροι ιδιοκτησίας ασκούν αρνητική αλλά όχι στατιστικά σημαντική επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση. Επίσης, σε συνολικό επίπεδο οι φόροι ασκούν θετική αλλά όχι στατιστικά σημαντική επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση σε όλες τις εξεταζόμενες κατηγορίες φόρων. Ωστόσο, τα παραπάνω αποτελέσματα διαφοροποιούνται σημαντικά με τη χρήση της ψευδομεταβλητής χρόνου (year dummy) με την οποία πραγματοποιήθηκε διαχωρισμός του χρονικού δείγματος της έρευνας αυτής πριν και μετά το έτος στο οποίο επήλθε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, δηλαδή πριν και μετά το έτος 2008. Με τη χρήση της ψευδομεταβλητής αυτής αποδείχθηκε ότι οι φόροι κατανάλωσης και ιδιοκτησίας διατηρούν τα ίδια πρόσημα σε σχέση με τα αρχικά αποτελέσματα, αλλά πλέον παρουσιάζοντας στατιστική σημαντικότητα σε επίπεδο σημαντικότητας 5%, ενώ οι φόροι εισοδήματος νομικών προσώπων ασκούν αυτή τη φορά αρνητική αλλά όχι στατιστικά σημαντική επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση. Επίσης, οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων εξακολουθούν να ασκούν αρνητική αλλά όχι στατιστικά σημαντική επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση. Τέλος, σε συνολικό επίπεδο οι φόροι ασκούν αρνητική και στατιστικά σημαντική επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση σε όλες τις εξεταζόμενες περιπτώσεις σε περιόδους χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, κάτι που επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα των περισσότερων εμπειρικών μελετών που υπάρχουν στη βιβλιογραφία. Λόγω του σχετικά μικρού συνολικού χρονικού δείγματος και προκειμένου να ελεγχθεί περαιτέρω η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων που απορρέουν από την εύρωστη μέθοδο σταθερών επιδράσεων (Fixed Effects Robust) για όλες τις εξεταζόμενες κατηγορίες φόρων, εφαρμόστηκε η γενικευμένη μέθοδος ροπών συστήματος σε δύο στάδια (generalized method of moments - two step system GMM). Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, αποδείχθηκε ότι συνολικά οι φόροι ασκούν θετική και στατιστικά σημαντική επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση σε όλες τις εξεταζόμενες περιπτώσεις, με τους φόρους ιδιοκτησίας να είναι οι περισσότερο ευεργετικοί, ενώ αρνητική και στατιστικά σημαντική επίδραση παρουσιάζουν οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων, χωρίς να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο η εφαρμογή τους με προοδευτικό ρυθμό. Οι φόροι εισοδήματος νομικών προσώπων ασκούν θετική αλλά όχι στατιστικά σημαντική επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση, ενώ δεν κατέστη εφικτό να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την επίδραση των φόρων κατανάλωσης. Τα παραπάνω αποτελέσματα συμφωνούν εν μέρει με τα αποτελέσματα της μελέτης του Arnold (2008), ο οποίος διαπίστωσε ότι οι φόροι ιδιοκτησίας λειτουργούν ευεργετικά στην επίτευξη οικονομικής μεγέθυνσης, ενώ οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων δυσχεραίνουν την επίτευξη οικονομικής μεγέθυνσης. Ωστόσο δεν επιβεβαιώνουν ότι η εφαρμογή των φόρων εισοδήματος φυσικών προσώπων με προοδευτικό ρυθμό λειτουργεί αποτρεπτικά στην οικονομική μεγέθυνση, όπως διαπίστωσε ο Arnold (2008). Η θετική αλλά όχι στατιστικά σημαντική επίδραση των φόρων εισοδήματος νομικών προσώπων στην οικονομική μεγέθυνση συμφωνεί μόνο με τα ευρήματα της μελέτης των Tosun και Abisadeh (2005) από τις διαθέσιμες μελέτες που υπάρχουν στη βιβλιογραφία. Γενικά, από τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής φαίνεται ότι η σωστή διαχείριση των φορολογικών εσόδων και φορολογικών πολιτικών από τους κυβερνητικούς φορείς είναι ικανή να οδηγήσει σε οικονομική μεγέθυνση και στη δημιουργία επενδύσεων, ωστόσο η επιβολή φορολογικών μέτρων χρήζει ιδιαίτερης προσοχής σε περιόδους οικονομικής κρίσης και δύσκολων οικονομικών συνθηκών.