Επιχειρησιακές στρατηγικές ανταγωνισμού στον κλάδο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα

Abstract

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας σε αρκετές χώρες του ΟΟΣΑ(ιδιαιτέρως τα Ευρωπαϊκά Κράτη Μέλη) ήταν καλά ρυθμισμένος και άνηκε σε κρατική ιδιοκτησία. Η κάθετα ολοκληρωμένες εταιρείες κυρίως δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, την μεταφορά, την διανομή και προσφορά της ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς καταναλωτές, εξυπηρετώντας αποκλειστικά είτε ορισμένες περιοχές ή ακόμα και ολόκληρα κράτη μέλη. Ωστόσο, κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, πολλά από αυτά προκλήθηκαν να μεταρρυθμίσουν την αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας εξαιτίας των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν στα κάθετα ολοκληρωμένα τμήματα τους. Η χαμηλή παραγωγικότητα της βιομηχανίας μαζί με το υψηλό βαθμό δανεισμού από κρατικές εταιρείες ενέργειας, έχουν σταδιακά οδηγήσει τις κυβερνήσεις να επιδιώξουν στρατηγικές που θα εστιάζουν στο άνοιγμα των αγορών της ηλεκτρικής ενέργειας. Με άλλα λόγια η μεταρρύθμιση του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας έχει συχνά θεωρηθεί είτε ως μέσο για να αυξηθούν τα έσοδα από την ιδιωτικοποίηση ή από μια επιτακτική ανάγκη για αύξηση των εισροών των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (FDI) στις ανεπτυγμένες χώρες. Η παρούσα εργασία, επιχειρεί να ερευνήσει εμπειρικά σε τι βαθμό οι διαφορετικές δομικές μορφές της νομοθεσίας, του ανταγωνισμού και της ιδιωτικοποίησης εξηγούν τις διαφορές αυτές. Αυτό διαχωρίζει τα τρία μοντέλα της ηλεκτρικής απόδοσης: α) Κατά κεφαλήν καθαρή παραγωγή, β) εγκατεστημένη ισχύ, γ)παραγωγικότητα της εργασίας. Το εμπειρικό μοντέλο χρησιμοποιεί ένα σύνολο αναβαθμισμένων δεδομένων για να καλύψει την περίοδο 1975-2013 και πίνακα δεδομένων με οικονομετρικές τεχνικές. Το αντικείμενο αυτής της εργασίας είναι να ποσοτικοποιήσει την διαδικασία της απελευθέρωσης της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, αναλύοντας τον κλάδο παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας, περιγράφοντας το μοντέλο λειτουργίας της αγοράς γενικότερα. Στο πρώτο κεφάλαιο, γίνεται εισαγωγή στον όρο ηλεκτρική ενέργεια καθώς και στα ειδικά χαρακτηριστικά της. Επιπλέον, γίνεται ανάλυση στις μορφές αγορών της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως: τέλειος ανταγωνισμός, μονοπώλιο, μονοπωλιακός ανταγωνισμός και ολιγοπώλιο. Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται, στο νομοθετικό πλαίσιο που εφαρμόστηκε, καθώς και η σταδιακή απελευθέρωση της ηλεκτρικής ενέργειας που βασίστηκε σε κοινοτικές Οδηγίες που θεσπίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το τρίτο κεφάλαιο πραγματεύεται, την πορεία της απελευθέρωσης της αγοράς στην Ελλάδα. Περιγράφεται ο ρόλος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, του Διαχειριστή Συστήματος καθώς και την θέση της Δ.Ε.Η. , όπως και η εισαγωγή Ανεξάρτητων ιδιωτών παραγωγών, διαμορφώνοντας έτσι, την χονδρεμπορική και λιανική αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας. Το τέταρτο κεφάλαιο αναλύει, σε βάθος τον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα σε επίπεδο σχετικών αγορών , σύμφωνα με το δίκαιο του ανταγωνισμού. Επιπρόσθετα, μέσω του υποδείγματος Porter αναλύονται οι παράγοντες ανταγωνισμού της αγοράς, και τέλος, με την PESTEL ανάλυση παρουσιάζονται όλοι οι εξωτερικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον κλάδο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Το πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζει την μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην εμπειρική ανάλυση και καταγράφει τα κύρια εμπειρικά ευρήματα της έρευνας μαζί με επιπτώσεις της πολιτικής.