Οι προτεραιότητες της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ και ο ρόλος της Ελλάδας

Abstract

Με την παρούσα εργασία επιχειρείται να γίνει μια επισκόπηση και ανάλυση της δεδομένης κατάστασης που επικρατεί στον τομέα της ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς επίσης και ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα στην διεθνή ενεργειακή σκηνή, δεδομένης της γεωπολιτικής της θέσης και της προσπάθειας που έχει ξεκινήσει, από το 2009 και μετά, για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πλουτοπαραγωγικών πηγών της, ως όχημα εξόδου από την πρωτοφανούς έντασης οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα τα τελευταία χρόνια. Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας γίνεται μια καταγραφή της ενεργειακής πολιτικής στον ευρωπαϊκό χώρο, από την ίδρυση της πρώτης ευρωπαϊκής κοινότητας για τον Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) μέχρι σήμερα, όπου πλέον αποτελεί στόχο και άμεση προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης η δημιουργία μιας κοινής ενεργειακής αγοράς για τον ασφαλή και αδιάκοπο ενεργειακό εφοδιασμό των πολιτών και των επιχειρήσεων των ευρωπαϊκών χωρών. του ενεργειακού εφοδιασμού των κρατών της Ευρώπης . Επίσης στο ίδιο κεφάλαιο καταγράφεται και παρουσιάζεται η υφιστάμενη κατάσταση στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά την ενεργειακή ζήτηση και κατανάλωση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, τις ενεργειακές εισαγωγές καθώς και τους κυριότερους ενεργειακούς προμηθευτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπό το πρίσμα της αναζήτησης νέων πηγών ενέργειας και εναλλακτικών διαύλων μεταφοράς της. Στο Δεύτερο κεφάλαιο της εργασίας ο στόχος είναι να παρουσιαστούν οι προτεραιότητες που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της ενέργειας, καθώς η πρόσφατη κρίση στην Ουκρανία κατέδειξε, για πολλοστή φορά, την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία και την επιτακτική ανάγκη χάραξης κοινής ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής. Μια Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα μιλάει με μια φωνή στον τομέα της ενέργειας, θα καταστεί λιγότερο ευάλωτη στις γεωπολιτικές εξελίξεις και διεθνείς αναταράξεις. Οι προτεραιότητες αυτές αποτυπώνονται και καταγράφονται στα νομοθετικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή στο πρωτογενές και στο παράγωγο κοινοτικό δίκαιο, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί και ισχύει. Η ενεργειακή διπλωματία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι των διεθνών σχέσεων και η προσπάθεια των κρατών να αποκτήσουν επιρροή στις πηγές και κυρίως στους ενεργειακούς αγωγούς είναι καθοριστικός παράγοντας που καθορίζει την αύξηση ισχύος στο άναρχο και ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον και σύστημα. Υπό αυτό το πρίσμα, στο Τρίτο κεφάλαιο της εργασίας γίνεται μια περιγραφή των υφιστάμενων και των σχεδιαζόμενων αγωγών φυσικού αερίου, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζονται βασικά ενεργειακά στατιστικά στοιχεία των κρατών που αποτελούν το γεωγραφικό τρίπτυχο Κασπία-Μέση Ανατολή και Νοτιοανατολική Μεσόγειος, καθώς είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι τα ενεργειακά κοιτάσματα των περιοχών αυτών μπορούν να αποτελέσουν μια σοβαρή εναλλακτική πηγή που θα απεξαρτήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση από τη Ρωσία. Τέλος, στο Τέταρτο Κεφάλαιο της εργασίας γίνεται μια διεξοδική ανάλυση της ενεργειακής πολιτικής της Ελλάδας, προσδιορίζονται τα βασικά ενεργειακά χαρακτηριστικά, περιγράφονται οι προσπάθειες του ελληνικού κράτους για έρευνα και εκμετάλλευση των αποδεδειγμένων και των πιθανολογούμενων κοιτασμάτων και συνοψίζονται οι στόχοι της Ελλάδας στο ενεργειακό πεδίο , προκειμένου να ισχυροποιήσει την γεωπολιτική της ισχύ, να εξασφαλίσει τον ενεργειακό της εφοδιασμό και να κατορθώσει, μέσω των ενεργειακών επενδύσεων, να ξεφύγει από την δύσκολη οικονομική κρίση στην οποία έχει περιέλθει τα τελευταία χρόνια. Επίσης κατατίθενται προτάσεις για την χάραξη εθνικής ενεργειακής πολιτικής, η κυριότερη εκ των οποίων είναι η δημιουργία μιας θεσμοθετημένης Ανώτατης Επιτροπής Σοφών για την ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας. Η Επιτροπή αυτή θα αποτελείται από διακεκριμένους καθηγητές Πανεπιστημίων, εξειδικευμένους στα ενεργειακά θέματα και στις Διεθνείς Σχέσεις και θα έχει ως βασική αποστολή τη χάραξη εθνικής ενεργειακής πολιτικής, προκειμένου να αναδεχθεί και να ισχυροποιηθεί ο διεθνής και περιφερειακός ρόλος της χώρας. Οι βιβλιογραφικές πηγές της εργασίας προέρχονται από συγγραφικές μελέτες, από ελληνικά και κοινοτικά νομοθετικά κείμενα και από αναλύσεις και στατιστικά στοιχεία, προερχόμενα από ελληνικούς-ευρωπαϊκούς-διεθνείς ιστοτόπους, εξειδικευμένους στην ενέργεια.