Δημογραφικές εξελίξεις και ασφαλιστικό ζήτημα : η περίπτωση των συντάξεων στην Ελλάδα

Abstract

Οι αρνητικές δημογραφικές εξελίξεις σε συνδυασμό με τα οξύτατα οργανωτικά και διαρθρωτικά προβλήματα του Ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος δημιουργούν σοβαρότατες δυσλειτουργίες τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στον τομέα της κοινωνικής προστασίας, και θέτουν υπό αμφισβήτηση τη μελλοντική οικονομική βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, αλλά και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας. Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στο να καταδείξει με τη βοήθεια της συγκριτικής μεθόδου, εάν μπορεί να εξασφαλισθεί η μελλοντική βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος στη χώρα μας με τρόπο, ώστε αφενός το σύστημα να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των ασφαλισμένων ικανοποιώντας τις ανάγκες τους και αφετέρου να εκπληρώσει την αποστολή του διατηρώντας τον κοινωνικό του χαρακτήρα, να εξυπηρετήσει δηλαδή τους στόχους της κοινωνικής δικαιοσύνης, της καθολικότητας και της διαγενεακής ισότητας. Η μεθοδολογία αυτής της εργασίας επικεντρώνεται α). στην ανάδειξη των δημογραφικών μεταβολών (ηλικιακή γήρανση, γεννητικότητα, θνησιμότητα, μετανάστευση) ως κύριας συνιστώσας διαμόρφωσης και επηρεασμού του συνταξιοδοτικού συστήματος, β). στην περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και τις προοπτικές εξέλιξης του ελληνικού συνταξιοδοτικού συστήματος, γ). στην ανάλυση των οικονομικών μεγεθών (έσοδα και δαπάνες) του συνταξιοδοτικού συστήματος, δ). στην ανάλυση των βασικών συστατικών στοιχείων που συνθέτουν στην παρούσα φάση τον χαρακτήρα (στοιχεία αναδιανομής ή κεφαλαιοποίησης) του ελληνικού συνταξιοδοτικού συστήματος και τους βασικούς παράγοντες που το επηρεάζουν καταλυτικά, ε). στην αποτελεσματικότητα των ήδη εφαρμοζόμενων κλασσικών μεθόδων επίλυσης του συνταξιοδοτικού προβλήματος (αύξηση εισφορών ή ορίων και ηλικιών συνταξιοδότησης, μείωση συνταξιοδοτικών παροχών, διεύρυνση της συμμετοχής γυναικών και μεταναστών στην αγορά εργασίας κλπ.) και στ). στη διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων αντιμετώπισης της κρίσης και εξασφάλισης της οικονομικής βιωσιμότητας του όλου συστήματος μελλοντικά (μείωση της ανεργίας και αύξηση της απασχολησιμότητας, εφαρμογή στρατηγικών ενεργούς γήρανσης του πληθυσμού, ιδιωτικοποίηση των συντάξεων ή θεμελίωση ενός μεικτού συνταξιοδοτικού συστήματος κλπ.). Η έρευνα στηρίζεται σε πρωτογενή και δευτερογενή δεδομένα, όπως οι Κοινωνικοί Προϋπολογισμοί του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων - Διεύθυνση Οικονομικού) και οι απολογιστικοί πίνακες και οι κλίμακες της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.). Επίσης, χρησιμοποιούνται δεδομένα από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.), την Eurostat, καθώς και αναλογιστικές μελέτες και εκθέσεις της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατοϋπαλλήλων Ελλάδος (Γ.Σ.Ε.Ε) και του Ινστιτούτου Εργασίας (Ι.Ν.Ε./Γ.Σ.Ε.Ε).