Η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ, οι αγωγοί φυσικού αερίου και η στρατηγική του νοτίου διαδρόμου

Abstract

Στη παρούσα μελέτη θα αναλυθεί η ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης καθώς και η στρατηγική του Νότιου Διαδρόμου, των διαφορών υποψήφιων έργων για την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ενώ θα δοθεί έμφαση και στην επιλογή του αγωγού φυσικού αερίου TAP. Η ενέργεια είναι ένα στοιχειό θεμελιώδες για την εξέλιξη και πρόοδο της ανθρώπινης κοινωνίας. Από αρχαιοτάτων έως και σήμερα αποτελεί πηγή συγκρούσεων και διαπραγματεύσεων μεταξύ των λαών πράγμα που αποδεικνύει την σπουδαιότητα της, ενώ η εξέλιξη και η ανάδειξη ενός κράτους σε υπερδύναμη ικανή να ελέγξει τις τύχες του πλανήτη η όχι πολλές φορές ήταν συνισταμένη της κατοχής πλουτοπαραγωγικών πηγών. Τα τελευταία χρόνια αρκετά γεγονότα έχουν καταδείξει την ανάγκη για ενεργειακή ασφάλεια και την ανάδειξη της σε πρώτο θέμα στην ατζέντα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Η Ρωσοουκρανίκη κρίση του 2007 έδωσε ένα ισχυρό μήνυμα στους ευρωπαίους για το πόσο εξαρτημένοι είναι ενεργειακά και για το πόσο είχε αμεληθεί μια ενιαία ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική. Είναι γνωστό πως η Ευρώπη είναι ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας διεθνώς χωρίς σημαντικούς ενεργειακού πόρους πράγμα που την καθιστά ευάλωτη σε εξαρτήσεις και πιέσεις , πόσο μάλλον όταν ο κυριότερος όγκος των εισαγωγών της σε καύσιμα γίνεται από μία χώρα , την Ρωσία. Τα τελευταία χρόνια δεν είχε τεθεί θέμα αμφισβήτησης της αξιοπιστίας της Ρωσίας σαν προμηθεύτριας χώρας αλλά κυρίως μετά τα γεγονότα του 2007 και την αλλαγή της πολιτικής της Ρωσίας επί της προεδρίας Πούτιν , οι φωνές στην Ευρώπη για διαφοροποίηση των οδών ενέργειας άρχισαν να πληθαίνουν. Φωνές που καταδείκνυαν αυτή την ανάγκη υπήρχαν αλλά ήταν ανίσχυρες και πολύ περιορισμένες. Το 2000 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε ένα πράσινο χάρτη με τίτλο «προς μια ευρωπαϊκή στρατηγική για την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού» ο όποιος όμως δεν κατάφερε να σταθεί αφορμή για κάποια πολιτική πρόοδο. Το 2003 στην Ευρωπαϊκή πολιτική για την ασφάλεια προστέθηκε μία πρόταση που επισήμαινε τη διαρκώς αυξανόμενη ενεργειακή εξάρτηση χωρίς όμως αυτό να συνδεθεί με κάποια συγκεκριμένη στρατηγική. Μέχρι και το 2004 τα κέντρα αποφάσεων των εθνικών κυβερνήσεων και των Βρυξελλών δεν είχαν πειστεί ότι υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της ενεργειακής ασφάλειας και μιας κοινής εξωτερικής πολιτικής για την ενέργεια. Σταδιακά πλέον, το όραμα της Κοινής Ενεργειακής Πολιτικής, που ξεκίνησε με τη Συνθήκη της Ρώμης - Συνθήκες ΕΟΚ και EURATOM και Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, αρχίζει να παίρνει μορφή.