Σύγχρονες θεωρήσεις της πολιτικής φιλοσοφίας και ανθρωπολογίας και η συνάφειά τους με θεωρίες των διεθνών σχέσεων

Abstract

Γίνεται προσπάθεια να τονιστούν και να σκιαγραφηθούν τα πολιτικά πλαίσια στα οποία κινείται η σύγχρονη έννοια του πολιτικού σε αντιπαραβολή με την αρχαιοελληνική μορφή της δημοκρατίας. Το σύγχρονο πολιτικό προσεγγίζει επιφανειακά την παραδοσιακή δημοκρατία χρησιμοποιώντας το όνομα της δίχως, όμως, να παίρνει απ' αυτήν την ουσία της και τη λειτουργικότητά της που στηρίζεται στη δημιουργία συλλογικής συνείδησης και αυτοελέγχου. Η παραδοσιακή δημοκρατία αποτελεί το παράδειγμα προς μίμηση για το πολιτικό το οποίο στη νεωτερική και μετανεωτερική του κατάσταση εθελοτυφλεί απέναντι στην ελευθερία των πολιτών του κινούμενο στα όρια του ολοκληρωτισμού, της πειθαρχίας και του πλήρους ελέγχου. Από την αυτοθέσμιση του ανθρώπου και τη δημιουργία του κοινωνικού και του πολιτικού πλαισίου τα άτομα οδηγήθηκαν σε μια υπερεγωτική κατάσταση. Οι κοινωνικές δομές εξαρχής στηρίχτηκαν στη δημιουργία συνεκτικών δεσμών ανάμεσα στην ανθρωπότητα, προτάσσοντας βιολογικές και λειτουργικές ανάγκες, τις οποίες κανένας δεν θα μπορούσε να εκτελέσει σε ατομικό επίπεδο. Όλοι οι μύθοι, πάνω στους οποίους στηρίχτηκαν οι ανθρωπολόγοι, προκειμένου να ανακαλύψουν την ανθρωπολογική πραγματικότητα και τις καταβολές της ανθρώπινης κοινωνίας, παρουσιάζουν κάποια μορφή αλληλόδρασης ανάμεσα στα άτομα. Τα ανθρώπινα υποκείμενα μέσα σ' αυτήν την κατάσταση ασφυκτιούν και οδηγούνται σταδιακά σε μια άνευ όρων αποδοχή των εντολών και των νόμων του πολιτικού μορφώματος. Βιώνουν τον εσωτερικό τους διχασμό, απομονώνοντας κάθε ορμή τους στο ασυνείδητό τους και εντέλει οδηγούνται σε μια προβληματική συμβολοποίηση και στην επικράτηση του φαντασιακού, ενός φαντασιακού που εισέρχεται στο πολιτικό ως η απόλυτη αλήθεια, φορώντας το ενδιαίτημα μιας ψεύτικης πολιτικοκοινωνικής ολοκλήρωσης και ενός λανθάνοντος ρατσισμού για κάθετι ξένο που αλλοιώνει την παράδοση και την εργαλειακή προγονική συνοχή. Το φαντασιακό υπερτερεί απέναντι στη συμβολοποίηση οδηγώντας σε ντεσιζιονιστικές θεωρίες αυτολύτρωσης και αναμονής μιας μανιοκαταθλιπτικής τελεολογίας, που απέχει παρασάγγας από την αριστοτελική εντελέχεια των υποκειμένων. Η τελεολογία του Πολιτικού υποπίπτει σε μια συνεχή άρνηση της αλήθειας και της αναζήτησης της ολοκλήρωσης, η οποία οφείλει να παραμένει ατελής, ως το ερχόμενο, αδύνατο συμβάν που καταφτάνει μαζί με τον έτερο, τον άλλο, που απλώς αποτελεί το δημιουργικό μέρος της διαλεκτικής. Στη μετανεωτερική κοινωνικοπολιτική σκηνή, ο διάλογος έδωσε τη θέση του σε μια εγωτική εξατομίκευση, που ωθεί τους ανθρώπους σε ένα εσωστρεφή εγκλεισμό και σε μια κοινωνική απομόνωση. Τα μετανεωτερικά υποκείμενα δεν ασφυκτιούν μέσα στο νόμο αλλά μέσα στο συνεχή στρόβιλο της αλλοίωσης του χωροχρόνου όπου απεδαφικοποιείται η λογική συνοχή των γεγονότων και αποκτά δυνατότητα ύπαρξης κάθε ακραία πράξη και σκέψη, αφού όλα είναι δυνατά. Η κατάσταση αυτή πυροδοτεί το διάλογο ανάμεσα στους επιστήμονες των διεθνών σχέσεων, οι οποίοι προσπαθούν, βάσει των θεωριών που εμπερικλείουν την διεθνολογική επιστήμη, να προσδώσουν μορφή στην πολιτική λειτουργία του διεθνούς συστήματος, Το συμπέρασμα που προκύπτει από τη θεωρητική διαλεκτική καταλήγει στην ανάγκη επαναπροσδιορισμού της ανθρώπινης κατάστασης και του πολιτικού μέσα σε ένα πλέγμα συνεργασίας και αλληλοαποδοχής που θα επιφέρει τη λειτουργική ειρηνική κατάσταση, χωρίς όμως να οδηγεί σε μια υστερόβουλη τελεολογία.