Ανθρωπιστικές επεμβάσεις και ρεαλισμός: η περίπτωση της νατοϊκής επέμβασης στο Κόσοβο

Abstract

Η παρούσα διατριβή θα αναλύσει πως η επέμβαση του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο αντικατόπτριζε τις αλλαγές στο στρατηγικό προσανατολισμό της συμμαχίας το 1999. Πιο συγκεκριμένα, γιατί η επέμβαση στο Κόσοβο αποτελούσε μέρος μια γενικότερης στρατηγικής επέμβασης που είχε ως τελικό στόχο τον επαναπροσδιορισμό του ΝΑΤΟ ως κυρίαρχου οργανισμού ασφάλειας στην ευρωατλαντική περιοχή μέσω της μίξης ηθικών επιταγών και ισχύος, ρητορικής περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εθνικών συμφερόντων. Η εργασία χωρίζεται σε τρία κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο χωρίζεται σε τρία μέρη με τη σειρά του. Το πρώτο μέρος αποτελεί αυτή τη σύντομη εισαγωγή που μόλις κάναμε. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει την παράθεση στοιχείων που αφορούν τον όρο ‘ανθρωπιστικές επεμβάσεις’, καθώς και αναφορά σημαντικών στοιχείων που απαντώνται στο Διεθνές Δίκαιο με σκοπό την κατανόηση του τι είναι γενικά αποδεκτό και τι όχι στο Διεθνές περιβάλλον. Στο τρίτο μέρος παρουσιάζεται μια θεωρητική προσέγγιση της έννοιας της ασφάλειας με στόχο την εμβάθυνση της κατανόησης του μετασχηματισμού του ΝΑΤΟ καθώς και της ρητορικής του. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα περιγραφεί η πρόσφατη ιστορία της κρίσης του Κοσόβου, όπου θα αναλυθούν τα γεγονότα που οδήγησαν την εσωτερική κρίση στο να διεθνοποιηθεί και θα τονιστούν οι στρατηγικές και ανθρωπιστικές αρχές της στρατιωτικής επιχείρησης. Και στο τρίτο κεφάλαιο θα προσδιοριστούν οι συνέπειες της επέμβασης και η νομιμοποίηση της έννοιας «υποχρέωση παρέμβασης» και θα καθοριστούν οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της δράσης του ΝΑΤΟ στην ευρωατλαντική ασφάλεια. Θα αναφερθούν οι απόψεις υποστηρικτών και πολέμιων της επιχείρησης και θα εξαχθούν συμπεράσματα. Το σίγουρο είναι ότι το νέο πλαίσιο στο οποίο ευρίσκεται η ευρωπαϊκή ήπειρος μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου είχε σημαντικές επιπτώσεις στην έννοια της ασφάλειας και στη διάρθρωση του διεθνούς συστήματος. Το ΝΑΤΟ δεν παρέμεινε ανεπηρέαστο από τις αλλαγές και έδειξε το ενδιαφέρον να επαναπροσδιοριστεί ως ο φύλακας της ευρωατλαντικής ασφάλειας. Γι’ αυτό προσάρμοσε τις αρχές του στη νέα πολιτική πραγματικότητα και την ευρωπαϊκή ασφάλεια μετασχηματίζοντας τους στόχους και τις στρατηγικές του. Το γεγονός που ενοποίησε όλα αυτά μαζί ήταν η επέμβαση στο Κόσοβο το 1999, όπου το ΝΑΤΟ έδειξε τη διάθεση να συμμετέχει σε επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων, διευρύνοντας παράλληλα το πεδίο δράσης του σε όλη την ευρωατλαντική ζώνη.