Τουρισμός ευ ζην : μια συνδυαστική έρευνα τουριστικής ελκυστικότητας και επενδυτικής πολιτικής. Η περίπτωση της Ελλάδας

Abstract

Η παρούσα διδακτορική διατριβή ασχολείται με τη διερεύνηση του τουρισμού ευ ζην ως ενός αναδυόμενου μοντέλου βιώσιμης και ποιοτικής τουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα. Μέσα από μια συνδυαστική μεθοδολογική προσέγγιση που περιλαμβάνει συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση, ποιοτική και ποσοτική έρευνα, αναλύεται η σχέση τουρισμού και ευημερίας τόσο σε θεωρητικό όσο και σε εφαρμοσμένο επίπεδο. Η εργασία εστιάζει στις προϋποθέσεις, τα εμπόδια και τα οφέλη της υιοθέτησης του τουρισμού ευ ζην, ενώ προτείνει τη δημιουργία ενός Δείκτη Τουρισμού Ευ Ζην (WBTI) και αξιολογεί την κατανομή των τουριστικών επενδύσεων στην ελληνική επικράτεια. Σκοπός είναι η διαμόρφωση ενός στρατηγικού πλαισίου πολιτικής για έναν τουρισμό που ενσωματώνει την ευημερία των επισκεπτών, των τοπικών κοινωνιών και του περιβάλλοντος. Η ανάλυση αναπτύσσεται σε τρεις επιμέρους ενότητες. Το πρώτο μέρος παρουσιάζει μια συστηματική βιβλιογραφική επισκόπηση για τον τουρισμό ευ ζην. Η θεωρητική θεμελίωση της διατριβής επικεντρώνεται στην εννοιολόγηση της ευημερίας και του τουρισμού ως αλληλένδετων εννοιών. Αναλύεται η πολυπλοκότητα της ευημερίας μέσα από φιλοσοφικά, κοινωνικά και οικονομικά πρίσματα, με έμφαση σε ψυχολογικές θεωρίες, όπως η υποκειμενική ευημερία και η ευδαιμονία. Εξετάζεται ο τουρισμός ως πολυδιάστατο φαινόμενο, με αναφορές στην κοινωνική του διάσταση και τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Παρουσιάζεται αναλυτικό πλαίσιο για τη σχέση ευ ζην και τουρισμού, ενώ μεθοδολογικά ακολουθείται βιβλιομετρική και θεματική ανάλυση της διεθνούς βιβλιογραφίας. Η συστηματική επισκόπηση αποτυπώνεται σε επτά θεματικές ενότητες (WELL-TOUR1 έως 7) που εστιάζουν σε επιμέρους παραμέτρους όπως αειφορία, εισόδημα και αντίληψη κινδύνου. Στο δεύτερο μέρος διεξάγεται ποιοτική έρευνα με βάση τη θεωρία των συστημάτων των Hagerty et al. (2001), χρησιμοποιώντας ημιδομημένες συνεντεύξεις με εμπλεκόμενους φορείς του τουριστικού τομέα. Εξετάζονται οι αντιλήψεις σχετικά με τα εμπόδια (υποδομές, χρηματοδοτικά μέσα, προσβασιμότητα, πολιτισμός) και τα οφέλη (οικονομικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά) από την εφαρμογή τουρισμού ευ ζην. Η ανάλυση αναδεικνύει κρίσιμες ελλείψεις στην προσφορά τουριστικών υπηρεσιών ευ ζην, αλλά και ευκαιρίες ενίσχυσης της περιφερειακής ανάπτυξης. Το μέρος ολοκληρώνεται με τη διαμόρφωση στρατηγικών προτάσεων και την ανάγκη δημιουργίας DMO (Destination Management Organizations) και ενίσχυσης της εκπαίδευσης στον τομέα. Το τρίτο μέρος εστιάζει στη δημιουργία και εκτίμηση του Δείκτη Τουρισμού Ευ Ζην (WBTI), λαμβάνοντας υπόψη περιφερειακά, οικονομικά, πολιτισμικά και κοινωνικά δεδομένα. Στη θεωρητική βάση ενσωματώνεται η οικονομική συμπεριφορά του τουρίστα μέσω μοντέλων χρησιμότητας και ισορροπίας καταναλωτή. Γίνεται ενδελεχής ανάλυση των τουριστικών χαρακτηριστικών της Ελλάδας (τουριστική εποχικότητα, brand name, αφίξεις, έσοδα, ανταγωνιστικότητα), ενώ εξετάζεται η γεωγραφική κατανομή των επενδύσεων. Η κατασκευή του δείκτη στηρίζεται σε στατιστική επεξεργασία και βαθμονόμηση ποιοτικών και ποσοτικών μεταβλητών, προσφέροντας εργαλείο αξιολόγησης για την επενδυτική πολιτική και τον στρατηγικό σχεδιασμό τουρισμού ευ ζην.