Η συμβολή του ψηφιακού μετασχηματισμού στη διενέργεια φορολογικών ελέγχων

Abstract

Η εργασία εστιάζει στον ρόλο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στη φορολογική διοίκηση και στη φορολογική συμμόρφωση, αναδεικνύοντας τη σημασία του ψηφιακού μετασχηματισμού στη διενέργεια φορολογικών ελέγχων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου τα τελευταία χρόνια έχουν υιοθετηθεί ψηφιακές λύσεις για τη διαχείριση των φορολογικών διαδικασιών μέσω της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Αναλύεται πώς η ηλεκτρονική διακυβέρνηση συμβάλλει στη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ φορολογούμενων και φορολογικών αρχών, καθώς και στη μείωση της φοροδιαφυγής. Εξετάζονται οι έννοιες της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, προσδιορίζοντας τις διαφορές τους και τον τρόπο με τον οποίο οι ψηφιακές τεχνολογίες βοηθούν στην αντιμετώπισή τους. Επιπλέον, αναλύεται η σημασία των πληροφοριακών συστημάτων και της ανάλυσης κινδύνου στη στοχευμένη εφαρμογή φορολογικών ελέγχων, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα των ελεγκτικών διαδικασιών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη δομή και τη λειτουργία των φοροελεγκτικών υπηρεσιών της ΑΑΔΕ, όπως το Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (ΚΕΜΕΕΠ) και το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (ΚΕΦΟΜΕΠ), καθώς και στον τρόπο που αξιοποιούν ψηφιακά εργαλεία για την ανάλυση δεδομένων, τη διενέργεια διασταυρώσεων και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Η μελέτη περιλαμβάνει διεθνείς πρακτικές από χώρες όπως η Σλοβακία, η Ινδονησία, η Τσεχία και η Ρουμανία, εξετάζοντας πώς η κάθε χώρα έχει υιοθετήσει τεχνολογικές λύσεις για την ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης. Παρουσιάζονται παραδείγματα χρήσης ηλεκτρονικών τιμολογίων, αυτοματοποιημένων ελέγχων και ψηφιακών υπηρεσιών προς τους φορολογούμενους, καθώς και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι φορολογικές διοικήσεις. Περιλαμβάνει, ακόμα, εμπειρική έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίου που απευθύνθηκε σε ελεγκτές της Α.Α.Δ.Ε. στην Αττική. Η έρευνα ανέδειξε τη θετική στάση των ελεγκτών απέναντι στη χρήση ψηφιακών εργαλείων, με την πλειοψηφία να αναγνωρίζει τη συμβολή τους στη μείωση του χρόνου διεκπεραίωσης, στην αύξηση των ελέγχων και στην αποτελεσματικότερη ανίχνευση φορολογικών παραβάσεων. Εφαρμογές όπως το myDATA και η Appodixi θεωρούνται ιδιαίτερα χρήσιμες, ενώ η πρόσβαση σε τραπεζικά δεδομένα αξιολογείται ως καθοριστική για την ποιοτική διεξαγωγή των ελέγχων. Ωστόσο, αναδείχθηκαν και ορισμένα σημεία προς βελτίωση, όπως η ανάγκη για αναβάθμιση του τεχνικού εξοπλισμού και η ενίσχυση της εκπαίδευσης των ελεγκτών. Το ερωτηματολόγιο αναδεικνύει ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός έχει ήδη ενισχύσει τη φορολογική συμμόρφωση, αλλά η περαιτέρω αξιοποίησή του προϋποθέτει στρατηγικές επενδύσεις σε υποδομές, ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία. Η εργασία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για τη βελτίωση της φορολογικής διοίκησης, την αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης και την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Ωστόσο, η επιτυχής εφαρμογή της απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό, σωστή εκπαίδευση των εμπλεκόμενων φορέων και συνεχή βελτίωση των πληροφοριακών υποδομών.