The geopolitics of global maritime energy transportation : chokepoints, markets, risks and security

Abstract

Οι παγκόσμιες θαλάσσιες μεταφορές ενέργειας αποτελούν κρίσιμο πυλώνα της παγκόσμιας οικονομίας και είναι βαθιά συνυφασμένες με τη γεωπολιτική, καθώς ζωτικής σημασίας σημεία ασφυξίας -όπως τα Στενά του Ορμούζ, τα Στενά της Μάλακα και η Διώρυγα του Σουέζ- ελέγχουν τη ροή του πετρελαίου και του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Τα εν λόγω σημεία ασφυξίας είναι στρατηγικά θαλάσσια περάσματα που είναι απαραίτητα για το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα. Η παρούσα διατριβή διερευνά τη γεωπολιτική και οικονομική σημασία των θαλάσσιων chokepoints στις παγκόσμιες ενεργειακές μεταφορές, εστιάζοντας στα τρωτά σημεία, τους κινδύνους και την ανθεκτικότητά τους. Τα θαλάσσια σημεία ασφυξίας χρησιμεύουν ως κρίσιμοι κόμβοι για τη μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της παγκόσμιας αλυσίδας ενεργειακού εφοδιασμού. Ωστόσο, τα εν λόγω σημεία αποκοπής αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους από συγκρούσεις, πειρατεία, τρομοκρατία και περιβαλλοντικούς κινδύνους, καθιστώντας την ασφάλειά τους επιτακτική ανησυχία για τις ενεργειακές αγορές και τη διεθνή σταθερότητα. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η παρούσα μελέτη εισάγει τον Δείκτη Ανθεκτικότητας Σημείων Αποκλεισμού (Chokepoint Resilience Index - CRI), ένα νέο αναλυτικό πλαίσιο που αξιολογεί την ανθεκτικότητα σε έξι διαστάσεις: γεωπολιτική, οικονομική, εναλλακτικές διαδρομές, γεωμορφολογικοί, ιστορικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Αναλύοντας ποσοτικά δεδομένα από το 2020 έως το 2024, ο CRI αποκαλύπτει τα επίπεδα ανθεκτικότητας των σημαντικότερων σημείων αποτροπής. Προσδιορίζει το Στενό του Ορμούζ ως το πιο ανθεκτικό, λόγω της ισχυρής στρατιωτικής παρουσίας και της εύρωστης υποδομής του, ενώ το Bab-el-Mandeb κατατάσσεται ως το λιγότερο ανθεκτικό, αντανακλώντας την αυξημένη αστάθεια και τις πρόσφατες επιθέσεις των Χούθι. Επιπλέον, η διατριβή εξετάζει τις διαταραχές στα σημεία ασφυξίας, ιδίως στην Ερυθρά Θάλασσα, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι τα γεγονότα αυτά έχουν αυξήσει το κόστος της ναυτιλίας, έχουν επηρεάσει τις παγκόσμιες τιμές της ενέργειας και έχουν αυξήσει τα ασφάλιστρα. Η έρευνα αξιολογεί επίσης το δυναμικό των αναδυόμενων εναλλακτικών οδών, όπως η Βόρεια Θαλάσσια Οδός (NSR), ως βιώσιμη λύση για την ελαχιστοποίηση της εξάρτησης από τα παραδοσιακά σημεία απομόνωσης. Ωστόσο, οι γεωπολιτικές πολυπλοκότητες στην Αρκτική -που καθοδηγούνται από τα ανταγωνιστικά συμφέροντα της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ- υπογραμμίζουν τις προκλήσεις της υιοθέτησης αυτών των νέων διαδρομών. Προσφέροντας μια πολυδιάστατη προοπτική σχετικά με τα τρωτά σημεία αποχέτευσης, η παρούσα διατριβή παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους ενδιαφερόμενους για την ενέργεια και τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για διεθνή συνεργασία, ενισχυμένα μέτρα ασφαλείας και καινοτόμες στρατηγικές για τη διασφάλιση της σταθερότητας των παγκόσμιων ενεργειακών ροών εν μέσω εξελισσόμενων γεωπολιτικών εντάσεων. Τελικά, η έρευνα αυτή προάγει τις συζητήσεις σχετικά με την ενεργειακή ασφάλεια, τη θαλάσσια εφοδιαστική και την παγκόσμια οικονομική ανθεκτικότητα σε μια εποχή αυξημένης αβεβαιότητας.