Ο υβριδικός πόλεμος και το διεθνές δίκαιο : νομικές προκλήσεις και προοπτικές

Abstract

Οι δυναμικές του διεθνούς περιβάλλοντος διαμορφώνονται κυρίως από τις σχέσεις μεταξύ των κρατών. Με τη σειρά τους, οι εν λόγω σχέσεις καθορίζονται κυρίως από την ισχύ που κατέχει έκαστο κράτος, καθώς και από τις σχηματιζόμενες συμμαχίες. Σε όλα τούτα, έρχεται να προστεθεί το Διεθνές Δίκαιο, η ενίσχυση και ο καθοριστικός ρόλος του οποίου εμπεδώθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε μια προσπάθεια αποκλιμάκωσης των πολέμων και των καταστροφικών συνεπειών του, οι κανόνες του Διεθνούς Δικαίου σκόπευαν στην θέση ορισμένων απαράβατων κανόνων και αρχών προκειμένου επικρατεί η ειρήνη και κατ’ επέκταση η ειρηνική επίλυση των κρατικών διαφορών, με έσχατη την καταφυγή στα όπλα σε περίπτωση που κράτος δεχτεί ένοπλη επίθεση. Έκτοτε όμως το διεθνές τοπίο έχει αλλάξει, νέοι κίνδυνοι – μη στρατιωτικού χαρακτήρα, αλλά εξίσου καταστροφικοί- έχουν αναδυθεί, νέοι παίκτες -μη κρατικοί- κλυδωνίζουν την διεθνή ασφάλεια, καθώς και μη συμβατικοί τρόποι διεξαγωγής εχθρικών επιχειρήσεων ολοένα και περισσότερο λαμβάνουν χώρα. Ως εκ τούτου, στην προσπάθεια να εξηγηθούν όλα τα ανωτέρω, σύγχρονοι όροι όπως «υβριδικές απειλές» και «υβριδικός πόλεμος» έχουν κάνει την εμφάνισή τους. Το χαρακτηριστικότερο γνώρισμα αυτών των εννοιών έγκειται στο ότι διαρκώς δοκιμάζουν τα όρια αρχών και κανόνων, θέτοντας εν αμφιβόλω την αξία και αποτελεσματικότητά τους. Αυτό ακριβώς έχουν προκαλέσει και στους διεθνείς κανόνες περί απαγόρευσης χρήσης της βίας και της νόμιμης άμυνας, εγείροντας συνέχεια το ερώτημα για το αν είναι εφικτό να ενταχθούν στο ρυθμιστικό τους πεδίο. Αυτό αποτελεί και το κεντρικό ζήτημα της παρούσας εργασίας, το οποίο θα επιχειρηθεί να προσεγγιστεί και να αναλυθεί.