Η σχέση επαγγελματικής εξουθένωσης και ψυχικής ανθεκτικότητας των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και η συσχέτιση με τις διαστάσεις της επαγγελματικής ευημερίας

Abstract

Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η συσχέτιση και διερεύνηση της επαγγελματικής εξουθένωσης με την ψυχική ανθεκτικότητα που βιώνουν οι εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και η συσχέτιση των δύο παραπάνω εννοιών με τις κύριες συνιστώσες της επαγγελματικής ευημερίας. Παράλληλα, μελετήθηκε η καταγραφή των επιπέδων επαγγελματικής εξουθένωσης, ψυχικής ανθεκτικότητας και επαγγελματικής ευημερίας και η διερεύνηση σε σχέση με τα δημογραφικά στοιχεία. Τέλος, διερευνήθηκαν οι προβλεπτικοί παράγοντες της επαγγελματικής εξουθένωσης σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Βιβλιογραφικά, η επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών αναφέρεται στην κόπωση και στο χρόνιο άγχος που δημιουργείται από διάφορους παράγοντες που αναφέρονται στο εργασιακό τους περιβάλλον. Ένας όμως από τους παράγοντες που λειτουργεί ανασταλτικά στην εμφάνιση του συνδρόμου της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι η ψυχική ανθεκτικότητα. Η ψυχική ανθεκτικότητα, με τη σειρά της, επηρεάζει θετικά την επαγγελματική ευημερία των εκπαιδευτικών. Επομένως, και η επαγγελματική εξουθένωση ανήκει στο αρνητικό κομμάτι της επαγγελματικής ευημερίας, καθώς η απώλεια ευημερίας και των μηχανισμών που την ευνοούν, όπως είναι η ψυχική ανθεκτικότητα, μπορεί να οδηγήσει σε επαγγελματική εξουθένωση. Ωστόσο, στην Ελλάδα οι παραπάνω έννοιες έχουν μελετηθεί μεμονωμένα και είναι ελάχιστες οι έρευνες που επιχειρούν τη σύνδεσή και των τριών. Επομένως, στην παρούσα έρευνα, όπως αναφέρθηκε, επιχειρείται η συσχέτιση και διερεύνηση τους. Η έρευνα διενεργήθηκε σε 120 εκπαιδευτικούς που εργάζονται στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση από όλη την Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, το δείγμα αποτελείται από εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, δημοτικά και νηπιαγωγεία όλης της Ελλάδας, οι οποίοι συμπλήρωσαν ηλεκτρονικά το ερωτηματολόγιο της έρευνας. Η ανάλυση που έγινε στα δεδομένα ήταν ποσοτική. Τα κυριότερα ευρήματα φανερώνουν ότι οι εκπαιδευτικοί βιώνουν σε μέτριο προς χαμηλό βαθμό επαγγελματική εξουθένωση, ενώ η ψυχική ανθεκτικότητα και η επαγγελματική τους ευημερία βρίσκεται σε μέτριο προς υψηλό βαθμό. Παράλληλα, σε σχέση με τα δημογραφικά στοιχεία, βρέθηκε ότι μεγαλύτερα επίπεδα επαγγελματικής ευημερίας φαίνεται ότι βιώνουν οι κάτοχοι μόνο βασικού πτυχίου σε αντιδιαστολή με όσους έχουν μεταπτυχιακό, καθώς και οι εκπαιδευτικοί στο νηπιαγωγείο σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς στο δημοτικό. Επιπλέον, όσοι εργάζονται σε δημόσια σχολεία νιώθουν περισσότερο ψυχικά ανθεκτικοί σε σύγκριση με όσους εργάζονται σε ιδιωτικά σχολεία. Ακόμη, οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι δεν είναι παντρεμένοι νιώθουν υψηλότερη επαγγελματική επάρκεια και ικανότητα σε σύγκριση με τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι είναι παντρεμένοι ή διαζευγμένοι. Παράλληλα, βρέθηκε ότι όσο περισσότερο ψυχικά ανθεκτικοί είναι οι εκπαιδευτικοί, τόσο λιγότερο πιθανόν είναι να εμφανίσουν επαγγελματική εξουθένωση. Επιπλέον, όσο μεγαλύτερη επαγγελματική ευημερία βιώνουν οι εκπαιδευτικοί, τόσο λιγότερο πιθανόν είναι να εμφανίσουν επαγγελματική εξουθένωση και τόσο μεγαλύτερη ψυχική ανθεκτικότητα βιώνουν. Τέλος, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο υψηλότερος βαθμός ικανοποίησης από τον φόρτο εργασίας και την εργασιακή ατμόσφαιρα, η θετική αποδοχή των αλλαγών και οι ασφαλείς σχέσεις, οδηγούν σε χαμηλότερα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης. Συμπερασματικά, αν και η επαγγελματική ευημερία και η ψυχική ανθεκτικότητα των εκπαιδευτικών βρίσκονται σε ικανοποιητικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο πιθανόν να εμφανίσουν επαγγελματική εξουθένωση, η περαιτέρω διερεύνηση του θέματος μπορεί να βοηθήσει σε ενίσχυση αυτών, κάτι το οποίο μπορεί να φέρει θετικές αλλαγές στη σχολική κοινότητα.