Η συμβολή της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην εκπαίδευση και κατάρτιση: αξιολόγηση δράσεων και προγραμμάτων για τη δια βίου μάθηση

Abstract

Το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα, τα τελευταία έτη έχει κληθεί να αντιμετωπίσει, εκτός από πλήθος οικονομικών κρίσεων και σημαντικές κοινωνικές αλλαγές, οι οποίες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη δομή και και τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο E. Durkheim σε έργο του, έχει τονίσει τη σημαντικότητα ύπαρξης κοινωνικής συνοχής στο πλαίσιο της κοινωνίας, προκειμένου να προληφθούν “καταστάσεις ανομίας” όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Βιώνοντας, εν μέρει μια σύγχρονη κατάσταση ανομίας με έμφαση στα ζητήματα οικονομικής και κοινωνικής φύσεως, η διατήρηση των ισορροπιών και η ύπαρξη συνοχής αποτελούν ένα μεγάλο διακύβευμα. Με στόχο την ανάπτυξη και τη διατήρηση της συνοχής, ο τομέας της εκπαίδευσης βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτείας, προκειμένου να παράσχει εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, το οποίο με τη σειρά του θα διασφαλίσει την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Θέτοντας ως προτεραιότητες την οικονομία, ο τομέας της εκπαίδευσης καλείται να προσπελάσει τη συνεχή μεταβολή των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών και να εστιάσει στην αποτελεσματικότητα της Δια Βίου Μάθησης ως μοχλό επανεκκίνησης της οικονομίας. Η Ευρώπη, έχοντας κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών, αντιλήφθηκε νωρίς την αναγκαιότητα τυπικών και άτυπων μορφών εκπαίδευσης δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση. Οι πρώιμες παρεμβάσεις της Ευρώπης σε επίπεδο πολιτικών εδραιώθηκαν με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, όπου η Δια Βίου Μάθηση, απέκτησε συγκεκριμένο πλαίσιο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, επισημαίνοντας πάντα το οικονομικό πρόσημο, συνέδεσε την αγορά εργασίας με την εκπαίδευση, δίνοντας έμφαση στην ποιότητα, την πιστοποίηση προσόντων και τις δυνατότητες που προκύπτουν από την κατάκτηση δεξιοτήτων. Η πολιτική της όμως, αν και σε μεγάλο μέρος βασίζεται σε μοντέλα αγοράς, είχε ολιστικό χαρακτήρα, καθώς εκτός από την επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό, εστίασε και στο ρόλο της πολιτείας. Προκειμένου να εξασφαλίσει τη μέγιστη συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα ή και να διαμορφώσει εκ νέου το ανύπαρκτο, σε κάποιες περιπτώσεις, πλαίσιο της Δια Βίου Μάθησης, ενσωμάτωσε στα πλαίσια μια περιφερειακής πολιτικής εργαλεία, τα οποία θα διατίθενται υποστηρικτικά σε άλλες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως για παράδειγμα η εκπαίδευση. Σκοπός του εγχειρήματος, παρέμεινε η ύπαρξη συνοχής και η άμβλυνση των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Η παρούσα μελέτη εκτός από τη διαμόρφωση και εξέλιξη πολιτικών, πραγματεύεται το ρόλο της οικονομίας και της ανάπτυξης στον τομέα της εκπαίδευσης, ενώ μέσα από προγενέστερες έρευνες εξετάζει το ζήτημα της χαμηλής συμμετοχής των ενηλίκων σε προγράμματα Δια Βίου Μάθησης, εστιάζοντας στην Ελληνική περιφέρεια.