Κύμα συγχωνεύσεων και εξαγορών στον ελληνικό τραπεζικό τομέα και χρηματοοικονομική ανάλυση των τεσσάρων εμπορικών τραπεζών

Abstract

Το φαινόμενο των συγχωνεύσεων και των εξαγορών αποτελεί βασικό πρωταγωνιστή των σύγχρονων εξελίξεων στο πεδίο του οικονομικού ανταγωνισμού σε μια περίοδο, μάλιστα, έντασης και διαφοροποίησης των μορφών του. Οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές ξεκίνησαν πολλές δεκαετίες πριν στο διεθνές στερέωμα και εξακολουθούν να καταλαμβάνουν ισχυρή θέση τόσο στο εγχώριο όσο και στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον. Τα τραπεζικά ιδρύματα αποτελούν τον παλμό του χρηματοδοτικού συστήματος μιας οικονομίας. Αντικείμενό τους, εκτός άλλων, είναι να δέχονται καταθέσεις και να διαθέτουν κεφάλαια μέσω του δανεισμού και των επενδυτικών δραστηριοτήτων σε ιδιώτες, σε επιχειρήσεις και στο κράτος. Συμβάλλουν στην αναπτυξιακή διαδικασία μιας χώρας, ενώ αποτελούν και μέσα εφαρμογής της Νομισματικής Πολιτικής κάθε χώρας. Η διαμεσολάβηση κατά την μεταφορά κεφαλαίων, από τις πλεονασματικές οικονομικές μονάδες προς τις ελλειμματικές, μπορεί να γίνει είτε άμεσα όπου οι ελλειμματικές οικονομικές μονάδες δανείζονται απευθείας από τις πλεονασματικές, είτε έμμεσα όπου στη διαδικασία μεταφοράς κεφαλαίων παρεμβαίνουν οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί. Η διαμεσολάβηση του χρηματοπιστωτικού τομέα βοηθάει στην αντιμετώπιση προβλημάτων, τα οποία στην οικονομική θεωρία αναφέρονται ως ''ηθικού κινδύνου'' και ''δυσμενούς επιλογής',' αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα της ασύμμετρης πληροφόρησης προσελκύοντας ταυτόχρονα κεφάλαια για αποταμίευση και βοηθώντας στην ορθολογικότερη κατανομή κεφαλαίων προς τις παραγωγικές μονάδες και κατ' επέκταση στην ανάπτυξη της οικονομίας. Ο διαμεσολαβητικός ρόλος των χρηματοπιστωτικών οργανισμών, αναφέρεται στη συλλογή και αξιοποίηση πληροφοριών τόσο για το επιχειρηματικό περιβάλλον όσο και για το γενικότερο οικονομικό κλίμα, με σκοπό την ενεργοποίηση των αποταμιεύσεων, καθώς επίσης στην ανάλυση και καλύτερη διαχείριση του κινδύνου. Η ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος παρέχει πληρέστερη πληροφόρηση σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, μειώνει το κόστος των συναλλαγών, συνεισφέρει στη βελτίωση της παραγωγικότητας και της αποτελεσματικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα ενθαρρύνοντας και την αποταμίευση και διευκολύνοντας τις επενδύσεις. Ένας από τους τρόπους ανάπτυξης του τραπεζικού κλάδου, παγκοσμίως, είναι και οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές. Στη χώρα μας τα τελευταία έτη, μετά την οικονομική κρίση του 2008, επήλθαν μεγάλες αλλαγές στον τραπεζικό τομέα στο πλαίσιο της τακτικής αυτής. Στην παρούσα μελέτη, αφού γίνει μια επεξήγηση των εννοιών των συγχωνεύσεων και των εξαγορών και πώς αυτές μπορούν να υλοποιηθούν, θα παρουσιαστούν τόσο τα πλεονεκτήματα όσο και τα μειονεκτήματά τους καθώς και οι λόγοι αποτυχίας τους. Εστιάζοντας στον τραπεζικό κλάδο και κάνοντας αρχικά μια ιστορική αναδρομή, θα αναφερθούμε στα κύματα συγχωνεύσεων και εξαγορών που έχουν παρουσιαστεί τα τελευταία χρόνια. Μένοντας στον τομέα των τραπεζικών ιδρυμάτων, θα παρουσιάσουμε μέσω της παρούσας μελέτης και τις σύγχρονες τάσεις που επικρατούν στην αγορά αυτή, αφού πρώτα κάνουμε μια επισκόπηση του ελληνικού τραπεζικού κλάδου και της σημερινής του εικόνας. Τέλος, θα πραγματοποιήσουμε μια αξιολόγηση της επίδοσης των τεσσάρων ελληνικών εμπορικών τραπεζών μετά από το κύμα συγχωνεύσεων και εξαγορών που πραγματοποιήθηκε από το έτος 2012 και μετά. Με την χρήση των κατάλληλων αριθμοδεικτών θα αξιολογήσουμε τέσσερεις βασικούς παραμέτρους : την κερδοφορία, την κεφαλαιακή επάρκεια, την πιστωτική ποιότητα και την ρευστότητα των τραπεζικών ιδρυμάτων αποκαλύπτοντας με χρηματοοικονομικούς όρους ότι το κύμα συγχωνεύσεων και εξαγορών επηρέασε σημαντικά το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα.