Βιομετρικές τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπου – Ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης στην ανάπτυξή τους, Ενίσχυση βιντεοεπιτήρησης και ανακύπτοντα ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων

Abstract

Σε μια εποχή συνεχούς εξέλιξης και πολλαπλών τεχνολογικών προκλήσεων, ο πολίτης καλείται να πληροφορείται κατά το δυνατόν πληρέστερα τόσο για τον τρόπο λειτουργίας των συστημάτων αναγνώρισης προσώπου όσο και για τους κινδύνους που δύναται να επιφέρει η εκτός προβλεπόμενων νομίμων ορίων χρήση τους, σε ατομικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο, παραβιάζοντας θεμελιώδη δικαιώματά του. Στην παρούσα εργασία η ως άνω διαπίστωση αποτέλεσε το έναυσμα για τη μελέτη των βιομετρικών τεχνολογιών αναγνώρισης προσώπου, του ρόλου της τεχνητής νοημοσύνης στην ανάπτυξή τους, των διαστάσεων που λαμβάνουν λόγω της ενίσχυσης της βιντεοεπιτήρησης αλλά και των ζητημάτων προστασίας προσωπικών δεδομένων που ανακύπτουν εξ αυτής. Στο πρώτο κεφάλαιο κρίθηκε ορθό να προσεγγιστούν οι κομβικές έννοιες της ‘’Τεχνητής Νοημοσύνης’’ και των ‘’Αλγορίθμων’’, καθώς αποτελούν τους θεμέλιους λίθους της σύλληψης και δημιουργίας συστημάτων αναγνώρισης προσώπου και η μελέτη τους συμβάλλει τα μέγιστα στην κατανόηση της λειτουργίας τους, των απεριόριστων δυνατοτήτων αλλά και των αστοχιών στις οποίες δύναται να οδηγήσει μια εσφαλμένη ταυτοποίηση. Επιχειρείται, λοιπόν, η εννοιολογική τους προσέγγιση και σύντομη μνεία στην ιστορική τους πορεία. Επιπλέον, στη μεν τεχνητή νοημοσύνη λαμβάνει χώρα η παρουσίαση των δύο κατηγοριών που τη συναποτελούν, ήτοι η ‘’περιορισμένη ή αδύναμη’’ και η ‘’γενική ή ισχυρή’’, στους δε αλγορίθμους η σημασία που πρέπει να δίδεται στην ποιότητα του προγραμματισμού τους και στην ορθή τους εκπαίδευση προκειμένου να χαρακτηρίζονται από ουδετερότητα και αντικειμενικότητα. Το εν λόγω κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την αναφορά στην έννοια των ‘’Βιομετρικών Τεχνολογιών’’ και των ‘’Βιομετρικών Συστημάτων’’, τον ορισμό τους αλλά και τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ένα ανθρώπινο χαρακτηριστικό της φυσιολογίας ή/και της συμπεριφοράς ως βιομετρικό χαρακτηριστικό, επισημαίνεται η χρήση αυτών μέσω της βιντεοεπιτήρησης και γίνεται σύντομη ιστορική αναδρομή. Στο δεύτερο κεφάλαιο, παρουσιάζονται πτυχές της ιδιωτικότητας χάριν της σημασίας της ως θεμελιώδους δικαιώματος, το οποίο πρωτίστως παραβιάζεται λόγω της, κατά περίπτωση, υπερβολικής επεμβατικότητας των συστημάτων αναγνώρισης προσώπου στην ανθρώπινη ζωή. Γίνεται αναφορά στην εξέλιξη της έννοιας βάσει ιστορικοκοινωνικού πλαισίου, επισημαίνεται η έννοια των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και η συνταγματική τους διάσταση σε συνδυασμό με αυτή της ιδιωτικότητας και καταλήγει με τη μνεία στη νομοθετική πορεία και την ιστορική διαδρομή που διέγραψαν. Στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο, εκτίθενται αρχικώς τα ζητήματα προσωπικών δεδομένων που ανακύπτουν ως προς τη λειτουργία των συστημάτων βιντεοεπιτήρησης. Δίδεται έμφαση στη νομιμότητα της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων, βάσει του Γενικού Κανονισμού υπ’ αριθμ. 2016/679 για την προστασία των Προσωπικών Δεδομένων (ΓΚΠΔ). Το ζήτημα της νομιμότητας της επεξεργασίας είναι κομβικό, διότι, προτού χρησιμοποιηθεί το υλικό, πρέπει να καθίσταται σαφής η παράθεση των σκοπών επεξεργασίας, να πληρούνται οι βασικές αρχές που τη διέπουν, να τηρούνται εμπράκτως οι υποχρεώσεις του υπευθύνου επεξεργασίας, όπως επίσης και τα δικαιώματα του υποκειμένου των δεδομένων. Ακολούθως, γίνεται αναφορά στην βαρύνουσα ιδιαιτερότητα των βιομετρικών δεδομένων και θίγεται η προσέγγιση των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης βάσει κινδύνου παρουσιάζοντας το Σχέδιο Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Η εν λόγω πραγματεία ολοκληρώνεται με την εξέταση τριών αξιοσημείωτων περιπτώσεων καταστρατήγησης του ως άνω αναφερθέντος θεμελιώδους δικαιώματος, της ιδιωτικότητας, μέσω της εφαρμογής της τεχνολογίας.