Σύγχρονες εξελίξεις στην εξωδικαστική και δικαστική επίλυση διάφορων - διαμεσολάβηση

Abstract

Η Ναυτική Ασφάλιση αναφέρεται στην κάλυψη των ποικίλων κινδύνων που ανακύπτουν σε οποιαδήποτε μορφή θαλάσσιας εμπορικής δραστηριότητας. Η σημασία της για τον επιχειρηματικό κόσμο της ναυτιλίας είναι πολύ μεγάλη, δεδομένου ότι μέσω αυτής οι πλοιοκτήτες και οι μεταφορείς μπορούν να βασίζονται στην αποζημίωσή τους για ενδεχόμενες ζημιές στο σκάφος ή στο φορτίο. Η θαλάσσια μεταφορά εμπεριέχει σημαντικά αυξημένους κινδύνους τόσο για το σκάφος και το πλήρωμά του όσο και για το εμπόρευμα. Η εξειδίκευση της ναυτικής ασφάλισης οδήγησε στην παγίωση συγκεκριμένων φορέων οι οποίοι παρέχουν τις αντίστοιχες υπηρεσίες. Στο Δίκαιο των κρατών λαμβάνεται πρόνοια για την κρατική εποπτεία και έλεγχο των φορέων παροχής ασφαλιστικών υπηρεσιών, ώστε να αποφεύγονται ασυδοσίες και να τηρείται ένα πλαίσιο συμβατό στο νομικό σύστημα των κρατών. Το γεγονός επίσης ότι η ασφαλιστική αγορά διαμορφώνεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, καθιστά τη σημασία της θεσμικής κατοχύρωσης των συναλλαγών ιδιαίτερα κρίσιμη. Για το λόγο αυτό και στην πορεία του χρόνου έχουν διαμορφωθεί διεθνώς ισχυρές νομικές βάσεις για τη ναυτιλιακή ασφάλιση, τόσο σε επίπεδο Κρατών όσο και σε διεθνές επίπεδο μέσω του Διεθνούς Δικαίου και Συμβάσεων οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στο Εθνικό Δίκαιο πολλών Κρατών. Στο πλαίσιο της ναυτικής ασφάλισης και λόγω της διακύβευσης σημαντικών συμφερόντων (τόσο οικονομικών όσο και επιχειρηματικών αναπτύσσονται διαφωνίες και δημιουργούνται διενέξεις μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Η επίλυσης διαφορών μέσω της δικαστικής οδού συγκεντρώνει αρκετά μειονεκτήματα τα οποία περιορίζουν τη δυναμική και την ευελιξία των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Η Εναλλακτική Επίλυση Διαφορών αποτέλεσε μια ουσιαστική εναλλακτική μέθοδος εξομάλυνσης των εμπορικών σχέσεων μεταξύ εμπορικών εταίρων. Υιοθετήθηκε έτσι η Διαιτησία, η οποία έχει εξελιχθεί σε ένα βασικό νομικό σύστημα απαραίτητο στις σύγχρονες εμπορικές σχέσεις. Η Διαιτησία έχει εμφανισθεί ως όρος και έχει εξελιχθεί με στόχο να δώσει περαιτέρω ώθηση στο δυναμικό τομέα της παγκόσμιας ναυτιλίας, ώστε αυτός να αναπτυχθεί υγιέστερα και πιο δυναμικά. Η εργασία έχει δομηθεί σε δύο μέρη. Το Πρώτο Μέρος πραγματεύεται το θέμα της ναυτικής ασφάλισης. Το 1ο Κεφάλαιο αναφέρεται στην έννοια της ασφάλισης στον τομέα της ναυτιλίας. Αρχικά γίνεται αναφορά στους κλάδους ασφάλισης προς τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Στη συνέχεια γίνεται εξειδίκευση στο θέμα της ασφάλισης στο Ελληνικό Δίκαιο, όπου και αναλύονται οι υπάρχοντες νόμοι που διέπουν τη ναυτασφάλιση στην Ελλάδα και το ρυθμιστικό πλαίσιο. Λόγω του διεθνοποιημένου χαρακτήρα του ναυτιλιακού τομέα, γίνεται αναφορά στους φορείς οι οποίοι προσφέρουν ασφαλιστικές υπηρεσίες διεθνώς, ενώ καλύπτεται και το θέμα της εποπτείας των ασφαλιστικών φορέων καθώς και οι βασικές διαδικασίες που ακολουθεί η διαδικασία υποβολής πρότασης ασφάλισης έως την υπογραφή του συμβολαίου. Με δεδομένο ότι η Ελλάδα αποτελεί μια ισχυρή ναυτική δύναμη, γίνεται προσπάθεια καταγραφής των προοπτικών της ναυτασφαλιστικής αγοράς σε σχέση με την ισχύουσα νομοθεσία της χώρας. Στο 2ο Κεφάλαιο γίνεται ανάλυση του Αγγλικού Δικαίου των ναυτασφαλίσεων και συγκεκριμένα του Νόμου 1906, ο οποίος έχει επηρεάσει έως σήμερα καθοριστικά το Δίκαιο των ναυτασφαλίσεων σε πλήθος χωρών. Το 3ο Κεφάλαιο πραγματεύεται τις συμφωνίες IGA και IGPA, οι οποίες επηρέασαν την αγορά των ναυτασφαλίσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς διαφοροποίησαν τους κανόνες του ανταγωνισμού της. Το Δεύτερο Μέρος της εργασίας πραγματεύεται την Εξωδικαστική Επίλυση Διενέξεων με έμφαση στον τομέα της ναυτιλίας, δεδομένου ότι αποτελεί μια ολοένα και προτιμητέα μέθοδο για την αποτελεσματικότερη επίλυση διαφορών. Το Κεφάλαιο 4 αναπτύσσει την έννοια των εναλλακτικών οδών επίλυσης διενέξεων και προσδιορίζει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Το 5ο Κεφάλαιο αναφέρεται στις Διεθνείς Συνθήκες οι οποίες διέπουν το Διεθνές Δίκαιο καθώς και στις προσπάθειες τρίτων φορέων (συγκεκριμένα των Ηνωμένων Εθνών) να επηρεάσουν το διεθνές πλαίσιο της διαιτησίας. Το 6ο Κεφάλαιο αναφέρεται στο νομικό πλαίσιο της διαιτησίας στην Ελλάδα ενώ το 7ο παρουσιάζει τις διαδικασίες που ακολουθούνται σε μια περίπτωση προσφυγής δύο μερών στη διαιτησία στο φορέα Piraeus Association for Maritime Arbitration (PAMA). Τέλος γίνεται αναφορά σε ζητήματα που άπτονται στις νέες τεχνολογίες και στο πώς αυτές ενσωματώνονται στη διαδικασία της διαιτησίας. Η εργασία ολοκληρώνεται με το 8ο Κεφάλαιο, το οποίο συνοψίζει τις έννοιες της ναυτικής ασφάλισης και της διαιτησίας και τις διασυνδέει ώστε να αναδειχθεί η εναλλακτική επίλυση διαφορών σε περιπτώσεις ναυτιλιακών ασφαλιστικών συμβολαίων.