Η ιδιωτικοποίηση του πολέμου στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον

Abstract

Αυτοί που κάποτε αποκαλούνταν μισθοφόροι, τώρα δραστηριοποιούνται σε κάθε εστία σύγκρουσης με τον όρο «ιδιωτικές εταιρείες πολέμου». Ο νέος δρών στον τομέα της ασφάλειας, αν και προϋπήρχε, έκανε ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του στην μεταψυχροπολεμική εποχή. Αποτελεί πλέον καθοριστικό παράγοντα στον πόλεμο, αφού οι επιδεινωμένες συνθήκες ασφάλειας του 21ου αιώνα απαιτούν τακτικούς στρατούς με εξειδικευμένες ικανότητες, αμεσότητα και αποτελεσματικότητα στις επιχειρήσεις, που μόνο αυτές μπορούν να προσφέρουν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στους πολέμους που ενεπλάκησαν, όπως στην Σιέρα Λεόνε, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στην Γιουγκοσλαβία και στην Σομαλία πρόσφεραν πλήθος υπηρεσιών, έργο το οποίο παλαιότερα αναλαμβάνονταν από τις ένοπλες δυνάμεις της κάθε χώρας. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, ο νέος αυτός παράγοντας έχει μεταφέρει τον πόλεμο στον χώρο των επιχειρήσεων αφού πυροδοτείται περισσότερο από το κέρδος παρά από τις ιδεολογίες. Τα αμέτρητα συμβόλαια απεριόριστης αξίας που έχουν στο ενεργητικό τους, τα οποία έχουν επιτευχθεί πολλές φορές μέσω πολιτικών πιέσεων, έχουν προσφέρει την δυνατότητα στις κυβερνήσεις να λειτουργούν με βάση τα συμφέροντα τους, αποφεύγοντας την κακή δημοσιότητα και την αντίδραση της κοινής γνώμης. Παρά τα οφέλη που παρέχουν, η δράση τους στο θέατρο των επιχειρήσεων έχει επικριθεί αφού σειρά από σκάνδαλα ωμής βίας και περιστατικά παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν δημοσιευθεί σοκάροντας την κοινή γνώμη. Οι «σκληρές» εικόνες και οι πράξεις απεριόριστης ανευθυνότητας που έχουν κάνει το γύρο του κόσμου, όπως αυτές από το σκάνδαλο του Αμπού Γκραϊμπ, ανάγκασαν την διεθνή κοινότητα να αναζητήσει περισσότερα στοιχεία γι' αυτές και να εντάξει την παρουσία τους στα πλαίσια κοινών αποδεκτών κανόνων. Το κενό που υπάρχει στο νομικό πλαίσιο γύρω από τις ιδιωτικές εταιρείες παροχής στρατιωτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών ασφάλειας, παρά τις προσπάθειες σε διεθνές, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, συνεχίζει να υφίσταται και προβληματίζει με την ιδέα ότι αναμένεται αύξηση της ζήτησης τους. Στο μέλλον, οι ιδιωτικές εταιρείες πολέμου πρόκειται να συνεχίζουν να λειτουργούν ως καταλυτικός παράγοντας σε κάθε εστία σύγκρουσης, αφού οι κανόνες της ζήτησης υπερβαίνουν αυτούς της προσφοράς και τα περιθώρια κέρδους είναι μεγάλα. Τέλος, η εξάρτηση από τον ιδιωτικό τομέα για την παροχή του αγαθού της ασφάλειας, ελλοχεύει κινδύνους οι οποίοι αυξάνουν την πιθανότητα το κράτος να μείνει στο περιθώριο.