Στρατηγικές εξαναγκασμού στις ελληνοτουρκικές σχέσεις: περιπτωσιολογική μελέτη των κρίσεων Μαρτίου '87 Ιανουαρίου '96

Abstract

Στο ευρύτερο γεωστρατηγικό περιβάλλον της Ελλάδας λαμβάνουν χώρα κοσμογονικές μεταβολές. Συνάμα, η χώρα έχει να αντιμετωπίσει όχι μόνο την πρόσφατη οικονομική κρίση των τελευταίων ετών αλλά και την συνεχώς γιγαντούμενη τουρκική απειλή, που εκφράζεται μέσω του εξαναγκασμού. Η ανά χείρας εργασία πραγματεύεται τις στρατηγικές εξαναγκασμού στις ελληνοτουρκικές σχέσεις των τελευταίων δεκαετιών, οπότε και αρθρώθηκε πιο συγκροτημένα η αναθεωρητική τουρκική εξωτερική πολιτική. Στους επιδιωκόμενους αντικειμενικούς σκοπούς συγκαταλέγονται ο εντοπισμός της ακολουθητέας υψηλής τουρκικής στρατηγικής καθώς και η επιβεβαίωση της εξαναγκαστικής της φύσης και της μείζονος απειλής που αποτελεί για την Ελλάδα αλλά και η εξέταση της αποτελεσματικότητας της ελληνικής αντίδρασης στις προκαλούμενες κρίσεις, επιστρατεύοντας εξαναγκαστικές στρατηγικές, ιδιαιτέρως κατά τις κρίσεις του Μαρτίου του 1987 και των Ιμίων του 1996, οπότε και αναμετρήθηκαν οι εφαρμοζόμενες εκατέρωθεν εξαναγκαστικές στρατηγικές και τακτικές, στα πλαίσια της μακροχρόνιας ελληνοτουρκικής διαμάχης. Η ακολουθητέα μεθοδολογία περιλαμβάνει, κατ’ αρχάς, την παράθεση και ανάπτυξη της θεωρίας, προς τεκμηρίωση του θέματος, στη συνέχεια θα περιγραφούν οι στρατηγικές Ελλάδας και Τουρκίας προκειμένου, να ταυτοποιηθούν οι επιμέρους τύποι στρατηγικής, να ελεγχθεί η εφαρμογή της θεωρίας, να ερμηνευτούν οι παρατηρούμενες στρατηγικές συμπεριφορές και τέλος, θα αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των επιλεχθέντων στρατηγικών βάσει του βαθμού επιτυχίας των αντικειμενικών σκοπών που επιδιώκουν. Τα συμπεράσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν την επιθετικότητα της Τουρκίας και τον μακρόπνοο αναθεωρητικό στρατηγικό σχεδιασμό της και συνεπώς, την αυξανόμενη απειλή. Συγκεκριμένα, επιβεβαιώνεται ότι η Τουρκία υλοποιεί μια συνεπή, διαχρονική και συγκροτημένη, αμιγώς επιθετική υψηλή στρατηγική εξαναγκασμού, η οποία εφαρμόζεται μεθοδικά κι απαρέγκλιτα. Δια του εξαναγκασμού, η Τουρκία επιτυγχάνει, εκφοβίζοντας παρά πολεμώντας, να σωρεύει μικρές επιτυχίες και νίκες, οι οποίες αθροιστικά ισοδυναμούν στα κέρδη ενός ενδεχόμενου πολέμου ή περιορισμένης σύρραξης αλλά χωρίς το ρίσκο των απωλειών και της μη ευόδωσης των επιθετικών επιχειρήσεων. Από την άλλη μεριά, η Ελλάδα θα γίνει σαφές ότι στερείται υψηλής εθνικής στρατηγικής. Έχει αποτύχει να συντάξει μια συγκροτημένη, μακροπρόθεσμη υψηλή στρατηγική που να ευθυγραμμίζει και να συντονίζει όλες τις συνιστώσες δυνάμεις του έθνους προς τον αντικειμενικό σκοπό εξισορόπησης της τουρκικής απειλής. Αντί αυτού, έχει παραχωρήσει την πρωτοβουλία των ενεργειών στην Τουρκία κι ενεργώντας όχι προληπτικά αλλά κατασταλτικά, αρκείται στην - όχι πάντα επιτυχημένη - σπασμωδική αντίδραση στις τουρκικές πρωτοβουλίες κι επιβουλές.