Διερεύνηση της επίδρασης της προβληματικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ποιότητα ζωής των χρηστών τους

Abstract

Εισαγωγή: Με την ταχεία ανάπτυξη της τεχνολογίας και τη μαζική υιοθέτηση τεχνολογικών μέσων στη σημερινή εποχή, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) έχουν εξελιχθεί σε έναν κύριο τρόπο επικοινωνίας στις περισσότερες χώρες παγκοσμίως. Ωστόσο, υπάρχει επίσης ένας σημαντικός όγκος ερευνών, οι οποίες αποκαλύπτουν τη σχέση μεταξύ της εκτεταμένης χρήσης τους και της εμφάνισης υψηλότερων ποσοστών κινδύνου ανάπτυξης κοινών ψυχολογικών ασθενειών, όπως η κατάθλιψη και διάφορες μορφές αγχώδους συμπεριφοράς, καθώς και νέων φαινομένων όπως το FoMO, το Doomscrolling, υψηλότερα ποσοστά μοναξιάς, ακόμη και αναφορές σε χειρότερη ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων και της συνολικής ποιότητας ζωής. Μεθοδολογία: Διεξήχθη μια συγχρονική μελέτη σε ένα δείγμα 111 Ελλήνων συμμετεχόντων από 1/7/2024 έως και 31/5/2025, το οποίο συλλέχθηκε είτε με την δια ζώσης παράδοση αντιγράφων είτε με την κοινοποίηση ψηφιακών αντιγράφων του ερωτηματολογίου σε πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, προκειμένου να αξιολογηθεί εάν η εμφάνιση προβληματικών συμπεριφορών χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σχετίζεται με τη μερική ή ολική επιδείνωση της ποιότητας ζωής των συμμετεχόντων. Όλοι οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να συμπληρώσουν τις πλήρεις εκδόσεις των ερωτηματολογίων για την αξιολόγηση της ποιότητας ζωής WHOQoL-BREF και την κλίμακα για την αξιολόγηση του βαθμού εθισμού σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης/πλατφόρμες κοινωνικών μέσων Bergen Social Media Addiction Scale ως μέρη του ερωτηματολογίου της μελέτης. Αποτελέσματα: Από το δείγμα φάνηκε ότι τα άτομα που ανέφεραν υψηλότερες συνολικές βαθμολογίες στο ερωτηματολόγιο BSMAS ανέφεραν επίσης χαμηλότερες βαθμολογίες σχετικά με την ποιότητα των διαστάσεων ζωής στις δοκιμές t και τις μονοπαραγοντικές και διπαραγοντικές αναλύσεις της διακύμανσης (ANOVA) με στοιχεία αλληλεπίδρασης μεταξύ της αυξημένης χρήσης SM και της ηλικίας στον κοινωνικοοικονομικό τομέα. Αναλύσεις παλινδρόμησης έδειξαν ότι η αυξημένη χρήση των SM έδειξε στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ των σωματικών και ψυχολογικών τομέων της ποιότητας ζωής. Χρήση 2 – 5 ωρών στα Social Media έδειξε μια αρνητική συσχέτιση με τον ψυχολογικό τομέα της Ποιότητας Ζωής (β = - 1.43, p-value = 0,032). Η αυξημένη χρήση του SM συσχετίστηκε με αυξημένη προβληματική χρήση του SM στις αναλύσεις παλινδρόμησης με προς τα πίσω διαγραφή (β1 = 2, 62 , τιμή p = 0, 001) (β2 = 5,76, τιμή p = 0,000). Η ηλικία συσχετίστηκε επίσης με αυξημένη προβληματική χρήση του SM στα μοντέλα παλινδρόμησης (β = - 0, 0636, p- value = 0, 005). Η προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδέθηκε με τη φτωχότερη ποιότητα ζωής και στους τέσσερις τομείς της ποιότητας ζωής που εξετάστηκαν από τον φυσικό τομέα του ερωτηματολογίου WHOQoL-BREF (D1), τον κοινωνικοοικονομικό τομέα (D2), τον ψυχολογικό τομέα (D3), τον περιβαλλοντικό τομέα (D4) ((D1: β = -0.225, p-τιμή = 0.011), ( D2: β = -0.1656, p-τιμή = 0.034), (D3: β = - 0.1398, p-τιμή = 0.002 ) , (D4: β = -0.1471, p-τιμή = 0.002) ) και όλοι οι τομείς της ποιότητας ζωής έδειξαν μια ασθενή αρνητική συσχέτιση με το PSMU (p-τιμή < 0. 000). Η ηλικία συσχετίστηκε αρνητικά και συσχετίστηκε με το βαθμό εξάρτησης από τα SM, δηλαδή η μεταβλητή ηλικία στο δείγμα δείχνει μια αρνητική σχέση με την προβληματική χρήση των SM στο δείγμα, με όσους είναι ηλικίας 18-35 να αναφέρουν την υψηλότερη χρήση των SM (ρ = -0.399, p < 0.000). Επίσης, το να είσαι φοιτητής και να χρησιμοποιείς το TikTok συσχετίστηκε με την PSMU με συντελεστές συσχέτισης ρ = 0.274 (p- value = 0. 003) και ρ = 0.309 (p- value = 0.000) αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η αυξημένη χρήση των ΜΚΔ κατά μέσο όρο επιδεινώνει την ποιότητα ζωής σε κάθε τομέα της ποιότητας ζωής που εξετάζει το WHOQoL-BREF.