Το πρόβλημα της σπατάλης φαγητού σε ξενοδοχεία της Ελλάδας. Δράσεις πρόληψης και μετριασμού

Abstract

Ο τρόπος ζωής του ανθρώπινου είδους από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά, ξεκίνησε να βασίζεται στην αλόγιστη κατανάλωση αγαθών αλλά και στην απόρριψή αυτών των αγαθών αμέσως μετά τη χρήση τους, αμέσως μετά, δηλαδή, από την εκπλήρωση τους «σκοπού» τους. Η υπερκατανάλωση των πόρων λάμβανε - και λαμβάνει- μέρος απερίσκεπτα και αδιάκοπα, καθώς είναι συνυφασμένη με τον πολυτελή τρόπο ζωής. Η βιωσιμότητα του μέλλοντος και η ικανότητα των επόμενων γενεών να ζήσουν, επίσης, με την ίδια αξιοπρέπεια, πολλές φορές, δεν λαμβάνονται καν υπόψιν, και οι συνέπειες αυτής της νοοτροπίας παρουσιάζουν αρνητικό αντίκτυπο για το ανθρώπινο είδος. Απόρροια αυτής της νοοτροπίας και του οικονομικού σχεδιασμού αποτελεί η γραμμική οικονομία, η ουσία της οποίας συνοψίζεται με το τρίπτυχο take – make – dispose. Σε συνδυασμό με τις αναδυόμενες προκλήσεις του 21ου αιώνα, δηλαδή, τους περιορισμένους φυσικούς πόρους, την ταχεία αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού παγκοσμίως και την ανάγκη για κάλυψη των αναγκών του, τις σοβαρές περιβαλλοντικές αλλαγές, όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη και η απειλούμενη βιοποικιλότητα, δόθηκε σαν απάντηση η εφαρμογή της Βιώσιμης Ανάπτυξης, της Κυκλικής Οικονομίας και της Βιοοικονομίας, σε πολλούς τομείς της καθημερινότητας, με στόχο τη δημιουργία ενός καλύτερου και βιώσιμου μέλλοντος. Στόχος της εφαρμογής των ανωτέρω πρωτοβουλιών είναι η εξισορρόπηση της χρήσης των πόρων, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των ανθρώπων, (Brundtland, 1987; Keeble, 1988), η στροφή στην τεχνολογική καινοτομία και στην έρευνα, για την αναζήτηση απαντήσεων σε ερωτήματα όπως: Πώς είναι εφικτό να παρασχεθεί τροφή στον αυξανόμενο πληθυσμό, πώς είναι δυνατό να μειωθεί η εξάρτηση των ανθρώπων από μη ανανεώσιμους πόρους, πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να διατεθούν σωστά οι εναπομείναντες x περιορισμένοι πόροι του πλανήτη και τέλος, πώς θα επιτευχθεί η βιωσιμότητα, όταν η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη είναι το κύριο επίκεντρο της οικονομικής δραστηριότητας (Maciejczak and Hofreiter, 2013). Στην παρούσα εργασία προσεγγίζεται το ζήτημα της σπατάλης τροφίμων στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα η σπατάλη τροφίμων σε ξενοδοχειακές μονάδες της Ελλάδας, λόγω του έντονου τουρισμού που παρουσιάζεται στη χώρα. Ένας λόγος που η παρούσα εργασία επικεντρώνεται σε ξενοδοχειακές μονάδες αποτελεί η ύπαρξη περιορισμένης βιβλιογραφίας που να αφορά στην σπατάλη τροφίμων στον τομέα της εστίασης, και συγκεκριμένα στον ξενοδοχειακό κλάδο στην Ελλάδα. Η σπατάλη τροφίμων αποτελεί μία εκ των προκλήσεων που η ανθρωπότητα καλείται να αντιμετωπίσει λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, ο οποίος αναμένεται να αυξηθεί περισσότερο από 30% μέσα στα επόμενα 40 χρόνια, δηλαδή από 7 δισεκατομμύρια το 2012, ο ανθρώπινος πληθυσμός υπολογίζεται να είναι μεγαλύτερος από 9 δισεκατομμύρια το 2050, και άρα, της αναπόφευκτης εξάντλησης των πόρων (European Commission. Directorate General for Research and Innovation., 2012). Με τη βοήθεια του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων βρέθηκαν τα ξενοδοχεία της Ελλάδας με περισσότερες από 1000 κλίνες, και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε ενδελεχής έρευνα για στοιχεία τους που να αποδεικνύουν πως έχουν υιοθετήσει δράσεις πρόληψης ή/και αντιμετώπισης της σπατάλης τροφίμων. Μετά από ψάξιμο στις ιστοσελίδες των ξενοδοχείων ή/και μελέτη των εκθέσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ή Απολογισμών Βιωσιμότητας, συγκεντρώθηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν οι δράσεις σχετικά με την πρόκληση της σπατάλης τροφίμων. Είναι ενθαρρυντικό πως τα περισσότερα ξενοδοχεία του δείγματος φαίνεται να αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα του προβλήματος και εστιάζουν στην πρόληψη της σπατάλης τροφίμων, γεγονός που συμφωνεί με την ιεραρχία της διαχείρισης των αποβλήτων, ενώ σε κάποια ξενοδοχεία εφαρμόζονται και δράσεις για την εκπαίδευση του προσωπικού και των πελατών, αλλά και για τη διαχείριση των απορριμμάτων τροφίμων. Τέλος, αξιοσημείωτη είναι η πρωτοβουλία WWW Hotel Kitchen: Εδώ το φαγητό έχει αξία, η οποία έχει βάλει τα συμμετέχοντα ξενοδοχεία στο σωστό δρόμο για την αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων.