Διεθνή, λογιστικά πρότυπα και αποτύπωση υποχρέωσεων συντάξεων του Β΄ Πυλώνα

Abstract

Η παγκοσμιοποίηση έθεσε ψηλά τον πήχη της ανταγωνιστικότητας μεταξύ των εισηγμένων επιχειρήσεων διεθνώς. Αυτό ερμηνεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως επιτακτική ανάγκη για τη λήψη των κατάλληλων εκείνων μέτρων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επίλυση των οικονομικών προβλημάτων των επιχειρήσεων, με ουσιαστικό μακροπρόθεσμο στόχο, τον εκσυγχρονισμό και την ανάδειξη της οικονομίας της Ευρώπης ως μίας υπολογίσιμης δύναμης παγκοσμίως. Ένα από τα μέτρα αυτά ήταν η υιοθέτηση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων, η οποία θα βοηθούσε ουσιαστικά στη σωστή, ξεκάθαρη και ομοιόμορφη απεικόνιση των οικονομικών καταστάσεων των εταιρειών. Η διαφάνεια και η συγκρισιμότητα των οικονομικών αποτελεσμάτων, που παρείχε η εφαρμογή τους, θα επέτρεπε τη λήψη ορθών οικονομικών αποφάσεων, βασισμένων σε αξιόπιστα στοιχεία. Η πορεία εναρμόνισης των Κρατών-Μελών της Ε.Ε. με τα Πρότυπα, συνάντησε βαθμό δυσκολίας που διέφερε ανά περίπτωση. Στην Ελλάδα, στο πλαίσιο εφαρμογής του Διεθνούς Λογιστικού Προτύπου 19 «Παροχές σε Εργαζομένους», άλλαξε τα δεδομένα, αξιώνοντας από τις επιχειρήσεις να εμφανίζουν αυτόματα τα αναλογιστικά κέρδη και τις ζημιές στα «Λοιπά Συνολικά Έσοδα». Υπό άλλες συνθήκες αυτό δε θα αποτελούσε πρόβλημα, επειδή όμως η εφαρμογή του Δ.Λ.Π. 19 προϋπέθετε ρητή διάκριση μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, οι ελληνικές επιχειρήσεις αντιμετώπισαν δυσκολίες, εξαιτίας του τρόπου δόμησης του ασφαλιστικού συστήματος. Το τελευταίο ανάλογα με τον τρόπο χρηματοδότησής του διακρίνεται σε διανεμητικό και κεφαλαιοποιητικό. Η διάκριση αυτή σε συνδιασμό με την ταυτότητα του εγγυητή του συστήματος συντάξεων οδηγεί σε μία άλλη διάκριση των ασφαλιστικών συστημάτων σε τρεις κατηγορίες, τους λεγόμενους «Πυλώνες Ασφάλισης». Σήμερα, στα περισσότερα Κράτη-Μέλη της Ε.Ε., η κοινωνική ασφάλιση στηρίζεται και στους τρεις αυτούς Πυλώνες και στη συνύπαρξη διανεμητικού και κεφαλαιοποιητικού συστήματος. Στην Ελλάδα, επικρατεί το διανεμητικό σύστημα και ο Πρώτος Πυλώνας, ενώ ως Δεύτερος νοούνται τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης. Ωστόσο δεν υφίσταται ξεκάθαρος και ακριβής διαχωρισμός τους, με αποτέλεσμα η ταυτότητα του εγγυητή να αποτελεί δύσκολη υπόθεση. Εκεί εντοπίστηκε κυρίως και το πρόβλημα εφαρμογής του Προτύπου 19, καθώς αυτή δεν προβλεπόταν σε διανεμητικού χαρακτήρα συστήματα. Έτσι επιχειρήσεις που διαμορφώθηκαν ως Πρώτος Πυλώνας αντιμετωπίστηκαν ως Δεύτερος και έπρεπε υποχρεωτικά να εφαρμόσουν το Δ.Λ.Π. 19. Αναπάντεχα και μη αναμενόμενα ήταν τα πρώτα αποτελέσματα των ειδικών οικονομικών μελετών, από την επικείμενη εφαρμογή του Προτύπου, καθώς δεν ήταν λίγες οι επιχειρήσεις που έβλεπαν μείωση της Καθαρής Θέσης τους και άλλες που κινδύνευαν μέχρι και με ανάκληση της άδειας λειτουργίας τους. Η έλλειψη ξεκάθαρης οριοθέτησης μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε συνδυασμό με την απουσία μίας κοινώς αποδεκτής λύσης σε τέτοιες υβριδικές μορφές συστημάτων οδήγησε στην ενοποίηση των επικουρικών Ταμείων ορισμένων Τραπεζών. Η ενοποίηση αυτή, όμως, κινδύνευσε να «τιναχτεί στον αέρα» καθώς κατηγορήθηκε ότι εμπεριείχε στοιχεία κρατικής ενίσχυσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρενέβει απορρίπτοντας το χαρακτηρισμό αυτό, χρησιμοποιώντας μάλιστα αυτή την απόφασή της ως πρότυπο σε μεταγενέστερες αντίστοιχες υποθέσεις. Με ιδιαίτερα στενή και αυστηρή εποπτεία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προστάτεψε και εξακολουθεί να προστατεύει την ανταγωνιστικότητα μεταξύ των επιχειρήσεων και φροντίζει η κρατική χορήγηση να μη γίνεται πανάκεια.