Ζητήματα κρατικών ενισχύσεων στον τομέα της ενέργειας από τη σκοπιά της ενωσιακής έννομης τάξης

Abstract

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) τις τελευταίες δύο δεκαετίες προωθεί την απελευθέρωση των εθνικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας με απώτερο σκοπό την διαμόρφωση μιας ενιαίας Ευρωπαϊκής αγοράς. Η ανάγκη για μια συνεκτική ενεργειακή πολιτική της ΕΕ έχει γίνει επιτακτική εδώ και αρκετά χρόνια καθώς η ενέργεια υπήρξε ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας καθώς και η επιβολή του δικαίου ανταγωνισμού ως εργαλείου για την λειτουργικότητα της αγοράς ενέργειας, αποτέλεσαν προτεραιότητα για την ΕΕ. Ένα από τα βασικότερα εργαλεία για την υποστήριξη της απελευθέρωσης του τομέα της ενέργειας αλλά και της ανάπτυξης μιας ανταγωνιστικής αγοράς Α.Π.Ε. αποτελούν οι κρατικές ενισχύσεις, όπως αυτές θεσμοθετούνται σε επίπεδο ΕΕ στα άρθρα 107 και 108 της ΣΛΕΕ. Προς ενίσχυση της εφαρμογής των κρατικών ενισχύσεων στον τομέα της ενέργειας, η Επιτροπή το 2014 έθεσε σε ισχύ τις Κατευθυντήριες Γραμμές («ΚΓ») για την κήρυξη συγκεκριμένων κατηγοριών ενισχύσεων ως συμβατών με την εσωτερική αγορά κατ' εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 ΣΛΕΕ. Ωστόσο η ιδιαιτερότητα του τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ καθώς και η πολυπλοκότητα των περιπτώσεων, προσέδωσε έναν ιδιαίτερο ρόλο στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην πραγματική εφαρμογή των Κατευθυντήριων Γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της ενέργειας. Σκοπός της παρούσης διπλωματικής εργασίας είναι η ανάλυση ζητημάτων κρατικών ενισχύσεων στον τομέα της ενέργειας και ο καίριος ρόλος των αποφάσεων της Επιτροπής και του ΔΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ μέσω ιστορικής διαδρομής στο δίκαιο των Συνθηκών. Παράλληλα, περιγράφεται η σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, καθώς και ο ρόλος του δικαίου ανταγωνισμού ως εργαλείου λειτουργικότητας της αγοράς ενέργειας. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι γενικές αρχές που διέπουν τις κρατικές ενισχύσεις υπό το πρίσμα της ΕΕ, καθώς και οι ειδικότερες διατάξεις των άρθρων 107 και 108 της ΣΛΕΕ. Στο τρίτο κεφάλαιο, αναλύεται η έννοια των κρατικών ενισχύσεων που αφορούν τον τομέα της ενέργειας καθώς και οι Κατευθυντήριες Γραμμές, που υιοθετήθηκαν το 2014 για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναδεικνύεται ο ρόλος της Επιτροπής και του ΔΕΕ στην εφαρμογή των Κατευθυντήριων Γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της ενέργειας. Τέλος, στο πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζονται γενικά συμπεράσματα σχετικά με τον ρόλο της νομολογίας του ΔΕΕ καθώς και το μέλλον των Κατευθυντήριων Γραμμών.