Σύγκριση πτωχευτικής ανάκλησης με άλλους θεσμούς

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία ασχολείται με ένα – παραδοσιακό κατά τ’ άλλα αλλά πάντα – από πρακτική σκοπιά, επίκαιρο θέμα του πτωχευτικού δικαίου, καθόσον η έλλειψη ενεργητικού αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα όλων των πτωχεύσεων διαχρονικά, η δε πτωχευτική ανάκληση αποβλέπει στην ικανοποιητική μείωση ή και πλήρη – επιτυχή, αντιμετώπισή της. Ιδίως στην παρούσα δεκαετία, με γνώμονα την εν γένει οικονομική κρίση που ταλανίζει τη χώρα, ο έμπορος ο οποίος προβλέπει την οικονομική του πτώση, είναι δυνατόν να προβεί – προτού κηρυχθεί η πτώχευσή του, σε πράξεις επιφέρουσες την απομείωση της περιουσίας του ή την ωφέλεια μερικών μόνο από τους πιστωτές του, με απώτερο σκοπό του τη διάσωση αυτής. Είναι φανερό ότι με τέτοιου είδους πράξεις τίθενται σήμερα σε άμεσο κίνδυνο οι στόχοι της πτωχευτικής διαδικασίας, ιδίως δε η συλλογική δηλαδή ικανοποίηση των πιστωτών που έχει ως γνώμονα την αρχή της μεταξύ τους ισότητας. Φυσικά, η εκούσια πρόκληση αφερεγγυότητας από τον οφειλέτη πρέπει να διακρίνεται από την ακούσια, περιπτώσεις όπου ο οφειλέτης καθίσταται αφερέγγυος παρά τη θέλησή του, λόγω τυχαίων περιστατικών, ανεπιτυχών επιχειρηματικών ενεργειών και λοιπών άλλων αιφνίδιων και μη δυνατόν να προβλεφθούν γεγονότων, που στις μέρες μας είναι συνήθη. Αντιθέτως, η εκούσια πρόκληση αφερεγγυότητας αποτελεί καταδικαστέα αντισυναλλακτική συμπεριφορά, έχουσα διττή δυσμενή επίπτωση στην κοινωνική ζωή και οικονομία, με περαιτέρω συνέπειες αφενός οι δανειστές του εκούσια αφερέγγυου οφειλέτη να μη δύνανται να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις τους και αφετέρου να προκαλείται ένα γενικότερο κλίμα δυσπιστίας στη συναλλακτική εντιμότητα με συνέπεια την ανάσχεση οικονομικής και επιχειρηματικής δράσης και την αναζήτηση μηχανισμών προληπτικής προστασίας κατά της προκαλούμενης αφερεγγυότητας. Στο πρώτο μέρος της παρούσας εκπονηθείσας διπλωματικής εργασίας, αναπτύσσεται διεξοδικά η πτωχευτική ανάκληση, καίριος θεσμός του πτωχευτικού δικαίου με όλες τις δυνατές μορφές της, διακρινόμενη σε υποχρεωτική, δυνητική αλλά και την καινοτόμα και ιδιαίτερη περίπτωση της δόλιας βλάβης πιστωτών ενώ εν συνεχεία στο δεύτερο τμήμα της αναλύεται η καταδολιευτική αγωγή (αγωγή διάρρηξης του Αστικού Κώδικα) και τέλος στο τρίτο της μέρος ακολουθεί η σύγκριση του εν λόγω νομικού θεσμού της πτωχευτικής ανάκλησης αφενός με την καταδολιευτική αγωγή – action pauliana (αγωγή διάρρηξης του άρθρου 939 ΑΚ), και αφετέρου με άλλες – συχνά όμοιες – νομικές διατάξεις με βασικότερες αυτών την αδικοπραξία (του άρθρου 914 ΑΚ), τον αδικαιολόγητο πλουτισμό (του άρθρου 904 ΑΚ), τις ακυρώσιμες και άκυρες δικαιοπραξίες, την αντίθεση στο νόμο ή τα χρηστά ήθη, την εικονικότητα (του άρθρου 138 ΑΚ) και τέλος τη μεταβίβαση περιουσίας ή επιχείρησης (του άρθρου 479 ΑΚ). Ιδανικό θα ήταν κάθε πρόσωπο ή επιχείρηση, στα πλαίσια της εμπορικής δράσης, να μη χρειάζεται να προσφύγει στη σύναψη δανείων και στην εν γένει παροχή πιστώσεων με τους συναλλασσόμενους. Εντούτοις, καμία επιχείρηση, όσο εύρωστη οικονομικά κι αν είναι, δε μπορεί να λειτουργήσει δίχως την κατάλληλη παροχή πιστώσεων, με απώτερο σκοπό ως είναι φυσικό, την ακόρεστη επιδίωξη του κέρδους, στα πλαίσια πάντα της τηρούμενης από τους συναλλασσόμενους εμπορικής πίστεως. Άλλοτε, ως είναι επακόλουθο, το κέρδος επιτυγχάνεται ενώ – δεν είναι λίγες οι φορές που επέρχονται η οικονομική δυσπραγία και κατάρρευση του οφειλόμενη είτε λόγω της γενικότερης οικονομικής κρίσης είτε εξαιτίας επικίνδυνων ενεργειών του εμπόρου. Ως εκ τούτου, δεν είναι σπάνιο μερικές από τις συναλλαγές του ευρισκόμενου σε οικονομικό αδιέξοδο υποκειμένου να καθίστανται ιδιαιτέρως βλαπτικές προς τους τρίτους συναλλασσόμενους τους.