Ήπια ισχύς- Η περίπτωση της Κίνας

Abstract

Η ανά χείρας εργασία πραγματεύεται την ήπια ισχύ της Κίνας. Στο εισαγωγικό πρώτο κεφάλαιο αναλύεται η έννοια της ισχύος. Δίνεται ο ορισμός της και εξετάζεται η αμφισημία της. Η ισχύς αποτελεί το βασικό πυλώνα για την μελέτη της επιστήμης των διεθνών σχέσεων. Ταυτόχρονα αναλύονται συνοπτικά τα δύο κυρίαρχα ρεύματα που μελετούν την ισχύ και τις διεθνείς σχέσεις. Το πρώτο είναι ο πολιτικός ρεαλισμός και οι δύο εκφάνσεις του, ο κλασσικός/παραδοσιακός ρεαλισμός και ο δομικός ρεαλισμός ή αλλιώς νεορεαλισμός. Το δεύτερο κυρίαρχο ρεύμα είναι ο φιλελευθερισμός. Στη συνέχεια εξετάζεται η έννοια της σκληρής ισχύος, η οποία αποτέλεσε την κεντρική μελέτη για τους πολιτικούς ρεαλιστές, και η ήπια ισχύς, έννοια την οποία εισήγαγε ο J. Nye και αποτελεί τη βάση της ανά χείρας μελέτης. Τέλος, παρουσιάζεται η έννοια της έξυπνης ισχύος, η οποία αποτελεί και αυτή μια ιδέα του J. Nye, ο οποίος την επικαλέστηκε κυρίως ως απάντηση στην κριτική που δέχτηκε η ανάλυση του για την ήπια ισχύ. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται η ήπια ισχύς στο κινεζικό πλαίσιο. Γίνεται αναφορά στην αντίληψη των ακαδημαϊκών και των ατόμων της κινεζικής ηγεσίας για την ήπια ισχύ και στο πως αυτή ξεκίνησε να αναδεικνύεται. Συνεχίζοντας, γίνεται μια μικρή αναφορά στους λόγους οι οποίοι θεωρείται πως έπαιξαν ρόλο για την ταχεία ανάδειξη της στο κράτος της Κίνας, και την γρήγορη απήχηση που εκείνη γνώρισε. Μελετάται ακόμα η ύπαρξη δύο αντιμαχόμενων σχολών σκέψης αναφορικά με την κινεζική ήπια ισχύ και του ερωτήματος από που εκείνη πηγάζει. Καταγράφεται ακόμα η κριτική στον J. Nye, καθώς και η αντιμετώπιση των Κινέζων αναλυτών για την ήπια ισχύ, οι οποίοι προσφέρουν μάλιστα ένα εναλλακτικό μοντέλο για το πως οφείλει να γίνεται η μελέτη της ήπιας, αλλά και της σκληρής ισχύος. Η εκτενής μελέτη για τις πηγές τις ήπιας ισχύος γίνεται στο τρίτο κεφάλαιο. Επεξηγείται αρχικά το γιατί η Κίνα είχε υποτιμηθεί ως προς το ότι διαθέτει τέτοιες πηγές. Μετέπειτα, η κινεζική ανάλυση λαμβάνει ως βάση τις τρεις πηγές που είχε αναφέρει και ο J. Nye, προχωρώντας όμως σε μια πιο ευρεία μελέτη, εισάγοντας επιπρόσθετα τις επενδύσεις και την οικονομική βοήθεια. Για εκείνους, ο πολιτισμός, οι πολιτικές αξίες, η εξωτερική πολιτική, οι επενδύσεις και η οικονομική βοήθεια λαμβάνονται ως οι κυριότερες κατηγορίες που διαμορφώνουν την ήπια ισχύ της Κίνας, αποτελώντας ταυτόχρονα τις κυρίαρχες πηγές της. Η ύπαρξη των πηγών ήπιας ισχύος δεν εγγυάται πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα που επιζητά κάποιο κράτος. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναλύονται τα όρια των πηγών ήπιας ισχύος της Κίνας, αλλά και κάθε γεγονός η δεδομένο που μπορεί να υπονομεύσει την σωστή και άρτια χρήση αυτών των υπαρχόντων πηγών. Αναλύονται δηλαδή εσωτερικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει το κινεζικό κράτος και οι αδυναμίες που ενδέχεται να υφίστανται καθ’ αυτές οι πηγές ήπιας ισχύος που ήδη διαθέτει. Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της Κίνας επηρέασε την ήπια ισχύ της αλλά και την επιρροή της διεθνώς, ενώ και σε συνδυασμό με το charm offensive που ακολούθησε η χώρα, υπάρχει πολύ μεγάλος προβληματισμός από κάποιους οι οποίοι θεωρούν ότι η Κίνα συνιστά μια απειλή για το διεθνές σύστημα γενικότερα, και την περιφέρειά της ειδικότερα. Ο προβληματισμός αυτός είναι ευρύτερα γνωστός ως china threat. Η ήπια ισχύς των Η.Π.Α είναι φανερό πως άρχισε να φθίνει μετά από μια σειρά από γεγονότα, όπως εισβολές σε Ιράκ (2001) και Αφγανιστάν (2003) με την πρόφαση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, αλλά και της γενικότερης μονομέρειας που χαρακτήριζε τη δράση της μετά τα γεγονότα της 9ης Σεπτεμβρίου του 2001. Στο πέμπτο κεφάλαιο καταγράφεται η σκέψη που θέλει την ήπια ισχύ της Κίνας να αυξάνεται εις βάρος της ήπιας ισχύος των Η.Π.Α που ακολουθούσε μια πτωτική πορεία, ενώ αναφέρονται και οι τρόποι με τους οποίους η Κίνα επιχείρησε να κατευνάσει την άποψη που τη θέλει να αποτελεί μια απειλή. Στη συνέχεια, αναλύονται οι δύο διαφορετικές απόψεις σχετικά με το εάν η Κίνα αποτελεί μια αναθεωρητική δύναμη, ή εάν αντίθετα επιθυμεί τη διατήρηση της καθεστηκυίας τάξης. Τέλος, γίνεται μια σύγκριση αναφορικά με την κινεζική ήπια ισχύ έναντι εκείνης των Η.Π.Α, τόσο σε επίπεδο πηγών, όσο και σε γενικότερα πλεονεκτήματα που μπορεί να υπάρχουν υπέρ κάποιας χώρας. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, στο έκτο κεφάλαιο επιχειρείται μια αποτίμηση της χρήσης της ήπιας ισχύος της Κίνας. Ερευνάται αν είναι δυνατή στο να επηρεάσει τα άλλα κράτη, ή αν είναι ακόμα ανεπαρκής. Επιπρόσθετα, αναλύονται μερικοί τρόποι με τους οποίους η Κίνα θα μπορούσε να αυξήσει την αποτελεσματικότητά της στην άσκηση της ήπιας ισχύος, βελτιώνοντας ταυτόχρονα και την ίδια την χώρα. Τέλος, παρατίθενται κάποιες θεωρίες που αφορούν το μέλλον και το ρόλο που θα διαδραματίσει η Κίνα στο διεθνές πεδίο.