Φορολογική συνείδηση & συμμόρφωση: προσέγγιση των εννοιών, η ελληνική πραγματικότητα και προοπτικές για το μέλλον

Abstract

Τα φαινόμενα φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής αποτελούν διαχρονικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική φορολογική διοίκηση. Η εύρεση λύσεων στα εν λόγω προβλήματα απαιτεί τον προσδιορισμό των παραγόντων που ενισχύουν τη φορολογική συμμόρφωση. Οι διαδεδομένες μέθοδοι επιβολής της φορολογικής νομοθεσίας που απορρέουν από τις κλασικές οικονομικές θεωρίες αναχαίτισης της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής αδυνατούν να εξηγήσουν τα παρατηρούμενα ποσοστά συμμόρφωσης σε παγκόσμιο επίπεδο και είναι πολλές φορές αναποτελεσματικές. Η φορολογική συνείδηση ως εγγενές κίνητρο συμμόρφωσης υποστηρίζεται ότι μπορεί να εξηγήσει τις παρατηρούμενες αντιφάσεις. Οι βασικοί στόχοι της παρούσας διπλωματικής είναι τρεις. Πιο συγκεκριμένα, επιδιώκεται η θεωρητική αποσαφήνιση του ρόλου της φορολογικής συνείδησης στη συμμόρφωση των φορολογούμενων ως σύγχρονη εναλλακτική προσέγγιση, η διερεύνηση των κυριότερων τάσεων που ακολουθούνται από την ελληνική φορολογική διοίκηση και η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της διενέργειας φορολογικών ελέγχων, ως μία από τις βασικότερες κλασικές μεθόδους επιβολής της φορολογικής συμμόρφωσης. Τα ευρήματα της μονομεταβλητής και διμεταβλητής ανάλυσης που διενεργήθηκε υποδεικνύουν ότι οι ελληνικές φορολογικές αρχές δίνουν αυξανόμενη έμφαση στη διενέργεια φορολογικών ελέγχων, ενώ η σχέση μεταξύ πλήθους ελέγχων και ποσοστού είσπραξης των φορολογικών οφειλών που προκύπτουν από αυτούς τους ελέγχους είναι αρνητική. Η αποκλειστική και εντεινόμενη έμφαση σε κλασικές μεθόδους φορολογικής επιβολής μπορεί να επιφέρει πολλαπλά αρνητικά αποτελέσματα σε δημοσιονομικό και κοινωνικό επίπεδο, περιορίζοντας περαιτέρω την φορολογική συνείδηση των πολιτών. Η καλλιέργεια φορολογικής συνείδησης μέσω της ένταξης σύγχρονων δράσεων στον επιχειρησιακό σχεδιασμό της φορολογικής διοίκησης κρίνεται απαραίτητη για τη διευκόλυνση της επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων και την καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ φορολογικής διοίκησης και πολιτών.