Innovative sustainable models for industrial development in Greece : from business parks to eco-industrial parks

Abstract

Οι παγκόσμιες περιβαλλοντικές προκλήσεις και η επιταχυνόμενη εξάντληση των φυσικών πόρων έχουν αναδείξει την ανάγκη για μια ουσιαστική αλλαγή στα μοντέλα βιομηχανικής ανάπτυξης. Μέχρι σήμερα, τα συμβατικά βιομηχανικά πάρκα, τα οποία βασίζονται σε γραμμικές ροές πόρων, δεν έχουν καταφέρει να ανταποκριθούν στους πιεστικούς στόχους βιωσιμότητας της εποχής. Ως απάντηση σε αυτό, τα Οικο-Βιομηχανικά Πάρκα (Eco-Industrial Parks – EIPs) έχουν αναδειχθεί ως μια καινοτόμος προσέγγιση που στοχεύει στην επίτευξη περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων μέσω της βιομηχανικής συμβίωσης. Με την ενίσχυση της αποδοτικής χρήσης πόρων, των πρακτικών κυκλικής οικονομίας και της συνεργατικής διαχείρισης μεταξύ γειτονικών επιχειρήσεων, τα EIPs αντιπροσωπεύουν μια μετάβαση προς βιώσιμα βιομηχανικά οικοσυστήματα.

Η παρούσα μελέτη εξετάζει τη δυνατότητα μετατροπής των παραδοσιακών ελληνικών επιχειρηματικών πάρκων σε Οικο-Βιομηχανικά Πάρκα, αξιοποιώντας μια ολοκληρωμένη, διεπιστημονική προσέγγιση. Βασισμένη στις αρχές της Βιομηχανικής Οικολογίας, της Θεωρίας Συστημάτων και της Καινοτομίας Βιώσιμων Επιχειρηματικών Μοντέλων, διαμορφώνει ένα ολοκληρωμένο θεωρητικό πλαίσιο το οποίο αντιλαμβάνεται τα βιομηχανικά δίκτυα ως δυναμικά, στρατηγικά και αλληλοσυνδεόμενα συστήματα ικανά να βελτιστοποιούν τις ροές υλικών και ενέργειας. Με αυτό ως βάση, η έρευνα εξετάζει στη συνέχεια την πρακτική εφαρμογή του, μέσα από μια προ μελέτη σκοπιμότητας που αξιολογεί την τεχνική, χρηματοοικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα της ανάπτυξης ενός EIP στην Ελλάδα, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις ιδιαίτερες προκλήσεις του ελληνικού περιβάλλοντος.

Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι μια τέτοια πρωτοβουλία δεν είναι μόνο εφικτή αλλά και ικανή να αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα, εφόσον υποστηριχθεί από σαφείς δομές διακυβέρνησης, ουσιαστική συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων και στοχευμένες πολιτικές παρεμβάσεις. Συνδέοντας τη θεωρητική γνώση με τον πρακτικό σχεδιασμό, η μελέτη αναδεικνύει το δυναμικό των Οικο-Βιομηχανικών Πάρκων να επιταχύνουν τη μετάβαση της Ελλάδας προς ένα πιο κυκλικό, ανθεκτικό και βιώσιμο βιομηχανικό μέλλον.