The resource curse : economic, social, and political implications for affected states with emphasis on geopolitical dynamics and international relations

Abstract

Στην παρούσα διατριβή εξετάζεται το ευρύ φαινόμενο της «Κατάρας των Πόρων», λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και γεωπολιτικές συνέπειες της αφθονίας φυσικών πόρων και συγκεκριμένα στις περιπτώσεις της Βενεζουέλας, της Νιγηρίας και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό (ΛΔΚ). Βασισμένη σε μία ισχυρή θεωρητική και εμπειρική τεκμηρίωση, η διατριβή αναλύει πώς ο πλούτος σε φυσικούς πόρους, ιδιαίτερα οι υδρογονάνθρακες και τα ορυκτά, παραδόξως μπορεί να εμποδίσει τη βιώσιμη ανάπτυξη, να υποστηρίξει αυταρχικά καθεστώτα, να αυξήσει τις κοινωνικές ανισότητες και να προκαλέσει βίαιους πολέμους. Οι συγκριτικές μελέτες περιπτώσεων και η εκτενής παρουσίαση της ακαδημαϊκής βιβλιογραφίας (Karl, 1997· Ross, 2012· Auty, 1993) αποκαλύπτουν ότι υπάρχει ένας καταλυτικός παράγοντας, η θεσμική αδυναμία, η οποία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ένταση των αρνητικών επιπτώσεων της αφθονίας πόρων. Επιπλέον, η μελέτη αναδεικνύει την επιρροή των διεθνών σχέσεων και της γεωπολιτικής της ενέργειας στην εξέλιξη αυτών των κρατών, η οποία ολοένα και περισσότερο συμβάλλει στη διατήρηση της εξάρτησης και του περιθωριοποιημένου ρόλου τους (Le Billon, 2001· Dunning, 2008). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα νέα πρότυπα της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης και στις συνέπειές τους για μια οικονομία που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα και στους προμηθευτές κρίσιμων ορυκτών (Sinn, 2012· Kuzemko et al., 2024). Στο τέλος της μελέτης παρατίθενται ορισμένες προτάσεις πολιτικής και κατευθύνσεις για μελλοντική έρευνα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη μεταρρύθμισης των θεσμών, προώθησης μεγαλύτερης διαφάνειας και διεθνούς συνεργασίας ως κινητήριοι παράγοντες για τον περιορισμό της κατάρας των πόρων. Τέλος, η διατριβή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της συζήτησης για τη διακυβέρνηση των πόρων, την αναπτυξιακή πολιτική και τις στρατηγικές που διαμορφώνονται κι υιοθετούνται ανάμεσα στον παγκόσμιο πλούτο και τις δομές εξουσίας.