Ανάλυση φαρμάκων και προϊόντων υγείας που επεστράφησαν σε φαρμακείο του Δήμου Διονύσου Αττικής και εκτίμηση κόστους και σπατάλης

Abstract

Η διαχείριση των φαρμάκων που δεν χρησιμοποιούνται αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα στο πλαίσιο της υγειονομικής περίθαλψης, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε πολλές άλλες χώρες. Ένα συχνό πρόβλημα είναι η συσσώρευση και αποθήκευση αχρησιμοποίητων φαρμάκων στα σπίτια. Ιδιαίτερα, η υπερβολική συγκέντρωση φαρμάκων στο οικιακό φαρμακείο χρειάζεται προσοχή, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σπατάλη, με οικονομικές, περιβαλλοντικές και υγειονομικές συνέπειες ή να δημιουργήσει κινδύνους για την υγεία. Η φαρμακευτική σπατάλη είναι ένα ζήτημα που αφορά τόσο την Ελλάδα, όσο και τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. Μελέτες από την Ιταλία και την Αυστρία δείχνουν ότι μεγάλα ποσοστά φαρμάκων λήγουν ή παραμένουν αχρησιμοποίητα, ενώ η διαχείρισή τους συχνά γίνεται με λάθος πρακτικές. Η ανάλυση των δεδομένων σε διάφορες μελέτες αναδεικνύει ότι συγκεκριμένες κατηγορίες φαρμάκων, όπως αυτά για το καρδιαγγειακό σύστημα, το πεπτικό και το νευρικό σύστημα καθώς και φάρμακα που αφορούν σε λοιμώξεις συμβάλλουν σημαντικά στη σπατάλη. Επόμενο είναι να απαιτούνται δράσεις επιστροφής και συλλογής των φαρμάκων που μένουν αχρησιμοποίητα. Σε κάποιες χώρες υπάρχει ορισμένο νομοθετικό πλαίσιο για την επιστροφή αχρησιμοποίητων ή/και ληγμένων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής χρήσης, ενώ σε άλλες έχουν οριστεί διαδικασίες επιστροφής μόνο φαρμάκων από νοσοκομειακές ή άλλες υγειονομικές δομές. Στην Ελλάδα, το νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει ότι τα ληγμένα φάρμακα επιστρέφονται στα φαρμακεία, όπου διαχειρίζονται από κρατικούς φορείς για την ασφαλή τους καταστροφή. Παράλληλα, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, όπως η GivMed, προσφέρουν τη δυνατότητα δωρεάς μη ληγμένων φαρμάκων, συμβάλλοντας στην κοινωνική αλληλεγγύη και υποστήριξη ευπαθών ομάδων. Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στη μελέτη του κόστους και της σπατάλης αχρησιμοποίητων φαρμάκων χρησιμοποιώντας δεδομένα από την επιστροφή φαρμάκων σε ιδιωτικό φαρμακείο του δήμου Διονύσου Αττικής. Η εργασία επικεντρώνεται στην ανάλυση του κόστους και του όγκου των φαρμάκων που επιστράφηκαν και στοχεύει στην εξέταση των αιτιών αλλά και των συνεπειών της σπατάλης. Ταυτόχρονα, με την χρήση ερωτηματολογίου εκτιμάται η γνώση των πολιτών δείγματος του πληθυσμού σε θέματα που αφορούν τη διαχείριση αλλά και την απόρριψη των φαρμάκων. Τα αποτελέσματα της μελέτης ανέδειξαν ότι μεγάλο ποσοστό των φαρμάκων που επιστράφηκαν ήταν ληγμένα και έτσι απορρίφθηκαν με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Σημαντικό μέρος των μη ληγμένων φαρμάκων δωρίστηκαν για φιλανθρωπικό σκοπό. Οι πιο συχνές θεραπευτικές κατηγορίες περιλαμβάνουν φάρμακα για το νευρικό και το καρδιαγγειακό σύστημα, καθώς και για την πέψη και τον μεταβολισμό. Ωστόσο, η έρευνα αναδεικνύει την περιορισμένη ενημέρωση των πολιτών για τις σωστές πρακτικές διαχείρισης και απόρριψης φαρμάκων, καθώς και την έλλειψη γνώσης για την ύπαρξη οργανισμών που διευκολύνουν την κοινωνική αξιοποίηση των φαρμάκων. Η ανάγκη για καλύτερη πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση των πολιτών είναι καθοριστική για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος.