Meta-vasi στη νέα κανονικότητα - Πολιτικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή

Abstract

Οι έντονες πλημμύρες, οι καταστροφικές πυρκαγιές και οι καύσωνες-ρεκόρ που έπληξαν διάφορες περιοχές του κόσμου τα τελευταία έτη, αποτελούν μια υπενθύμιση ότι η κλιματική αλλαγή ήδη δημιουργεί εκτεταμένες και καταστροφικές επιπτώσεις στους ανθρώπους, τις οικονομίες και το περιβάλλον παγκοσμίως. Ολόκληρη η Μεσόγειος αναφέρεται συχνά ως hotspot της κλιματικής αλλαγής, επειδή η περιοχή θερμαίνεται πολύ πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο και αναμένεται να επηρεαστεί από όλο και πιο έντονους καύσωνες, ξηρασίες και πυρκαγιές. Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που πρόκειται να αντιμετωπίσουν τεράστιες προκλήσεις τις επόμενες δεκαετίες. «Θα είμαστε υποχρεωμένοι εκτός από την πράσινη μετάβαση να χρηματοδοτούμε κι την κλιματική προσαρμογή. Το κόστος που επέφεραν τα γεγονότα του 2023 είναι της τάξεως του 2% του ΑΕΠ, χωρίς να έχουν λυθεί τα ζητήματα της αποκατάστασης» δήλωσε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Καθώς ο πλανήτης έχει ήδη υποστεί αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά περίπου 1°C σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, και με τους επιστήμονες να προβλέπουν περαιτέρω αύξησή της, παρά τις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών, η προσαρμογή στην τρέχουσα και μελλοντική κλιματική αλλαγή αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Η μη ανάληψη δράσης για την κλιματική προσαρμογή θα είχε ως αποτέλεσμα σημαντικές κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, προκαλώντας ευρεία αύξηση της φτώχειας, επιδείνωση των υφιστάμενων ανισοτήτων και σοβαρό πλήγμα στις παγκόσμιες οικονομίες, την ειρήνη και τη γεωπολιτική σταθερότητα. Τα παραπάνω υπήρξαν αφορμή για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας. Σ’ αυτή επιχειρείται να αναδειχθεί το πλαίσιο λειτουργίας της προσαρμογής σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Αρχικά, μελετώνται οι αιτίες και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και αναδεικνύονται οι λόγοι που ως λύση προτάσσεται η λήψη μέτρων προσαρμογής από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Παράλληλα, εξετάζεται το νομοθετικό πλαίσιο που εφαρμόζεται για την Προσαρμογή σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο και αναλύονται οι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί, δημόσιοι και ιδιωτικοί, που είναι διαθέσιμοι (παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο). Στη συνέχεια, εξετάζονται οι πολιτικές προσαρμογής που ακολουθούνται στους τομείς που πλήττονταιάμεσα από την κλιματική αλλαγή (ενέργεια, γεωργία, κτίρια, βιομηχανία, μεταφορές, πόλεις, επιχειρηματικότητα, υγεία, κοινωνία των πολιτών) αναδεικνύοντας τις πολιτικές που ακολουθούνται, τις επενδύσεις που γίνονται, τις εξελίξεις και τις τάσεις που υπάρχουν στην αγορά, τις προκλήσεις αλλά και τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Ακολούθως, παρουσιάζονται οι συνθήκες και οι προοπτικές προσαρμογής που υπάρχουν στη χώρα, οι διαθέσιμοι πόροι, οι στρατηγικές προτεραιότητες και οι εθνικοί στόχοι ανά τομέα (μεταφορές, ηλεκτρισμός καύσιμα, ενεργειακή απόδοση, κρίσιμες ορυκτές ύλες). Εξετάζονται και αξιολογούνται οι πολιτικές που έχει ακολουθήσει η χώρα μας στην προσπάθεια προσαρμογής (απολιγνιτοποίηση, απανθρακοποίηση νησιών, μεταφορές, γεωργία, διαχείριση αποβλήτων, κυκλική οικονομία, έξυπνες πόλεις, κτίρια – ανακαίνιση κτιριακού αποθέματος, βιομηχανία). Τέλος, εκτίθενται τα συμπεράσματα που έχουν προκύψει και δίνονται ορισμένες προτάσεις.