Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε στην Ελλάδα - Ρυθμιστικό πλαίσιο - Ανταγωνισμός και επενδύσεις

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως βασικό αντικείμενο την αγορά ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Ελλάδα. Η ανάγκη για την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος αυτού προέκυψε από την πεποίθηση πως το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και οι επιπτώσεις αυτού στην καθημερινότητά μας είναι πλέον περισσότερο αισθητά από ποτέ. Η κινητοποίηση των κυβερνήσεων ως προς τη θεσμοθέτηση μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της σταδιακής ενεργειακής ένδειας γίνεται ολοένα και εντονότερη. Απόδειξη αυτού αποτελεί και το γεγονός ότι η θεσμοθέτηση μέτρων δεν αφορά μόνο ορισμένα κράτη αλλά έχει περάσει πλέον σε ένα πολυεθνικό και ενιαίο παγκόσμιο επίπεδο. Όπως προανέφερα, η κλιματική αλλαγή και η συνεχής μείωση των ενεργειακών μας πόρων έχουν καταστήσει σαφές ότι η ανάγκη στροφής σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας είναι επιτακτική. Οι θεσμικοί φορείς οφείλουν να προβούν το γρηγορότερο δυνατό στην ολοκλήρωση της μεταβατικής φάσης απολιγνητοποίησης, για να επιτρέψουμε στον πλανήτης μας να επιβιώσει. Έτσι λοιπόν η διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο μείγμα ενεργειακής παραγωγής και η πορεία σε μια πιο «πράσινη» ενέργεια αποτελεί έναν από τους βασικότερους στόχους των κρατών, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην προσπάθεια μελέτης της συνεχώς πολυπλοκότερης αγοράς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, προχώρησα στην διάκριση των κάτωθι κεφαλαίων ώστε να παρουσιαστεί όσο το δυνατόν σφαιρικότερα ο τομέας αυτός. Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας με τίτλο «Η Αγορά Ενέργειας από ΑΠΕ στην Ελλάδα» γίνεται μια πρώτη εισαγωγή ως προς τον τρόπο λειτουργίας της υφιστάμενης ελληνικής αγοράς, τη μετάβαση από το μοντέλο της Υποχρεωτικής Κοινοπραξίας (Mandatory Pool) στη λειτουργία διακριτών αγορών Ηλεκτρικής Ενέργειας (Αγορά Επόμενης Ημέρας, Ενδοημερήσια Αγορά, Αγορά Εξισορρόπησης ή και Ενεργειακή Χρηματοπιστωτική Αγορά) καθώς και την προσπάθεια υλοποίησης από πλευράς κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενός ενιαίου μοντέλου χονδρεμπορικής αγοράς, γνωστό και ως ‘Target Model’. Παρουσιάζονται επίσης τα υφιστάμενα για το έτος 2020 επίπεδα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ στην Ελλάδα, τα οποία σαφώς παρουσιάζουν ανοδική πορεία ως αποτέλεσμα της μείωσης παραγωγής από ορυκτά καύσιμα. Τέλος, γίνεται αναφορά στις επικρατέστερες τεχνολογίες εναλλακτικών μορφών ενέργειας, ήτοι των αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων. Στο δεύτερο κατά σειρά κεφάλαιο με τίτλο «Ρυθμιστικό Πλαίσιο», γίνεται μια παρουσίαση σε συνάρτηση με το χρόνο των προσπαθειών διεθνών διαπραγματεύσεων των ισχυρότερων κρατών, με απόρροια την δημιουργία του Πρωτοκόλλου του Κιότο καθώς και της πιο πρόσφατης σε ευρωπαϊκό επίπεδο ‘Πράσινης Συμφωνίας’, σύμφωνα με την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε να καταστήσει μέχρι το έτος 2050 την Ευρώπη ως την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο. Στη συνέχεια περνώντας σε εθνικό επίπεδο γίνεται αναφορά στο νέο αδειοδοτικό πλαίσιο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, με κυριότερη την προσπάθεια από πλευράς των θεσμικών οργάνων μείωσης του πολυετούς και εξαντλητικού χρονικού πλαισίου αδειοδότησης, εφαρμόζοντας πλέον μια πιο ‘φιλική’ προς τους επενδυτές διαδικασία αδειοδότησης. Τέλος, παρουσιάζονται και δύο ζητήματα τα οποία τείνουν να απασχολήσουν έντονα στο άμεσο μέλλον τους αρμόδιους φορείς καθώς πλέον υφίσταται η επιτακτική ανάγκη θεσμοθέτησης τους. Πρόκειται, πρώτον, για τη διαδικασία αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, η οποία χαρακτηρίζεται πλέον ως προαπαιτούμενο ώστε να μπορέσει η διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα να φτάσει στα επιθυμητά επίπεδα. Δεύτερο ζήτημα αποτελεί και η δημιουργηθείσα ανάγκη ανακύκλωσης των χρησιμοποιούμενων τεχνολογιών ώστε να μπορέσουμε να χαρακτηρίσουμε “χωρίς αστερίσκους” τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ως μια καθαρή, «πράσινη» μορφή παραγωγής. Στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο, με τίτλο «Ανταγωνισμός και Επενδύσεις», γίνεται προσπάθεια ανάλυσης της πορείας της ελληνικής αγοράς από το μονοπωλιακό καθεστώς, τόσο στον τομέα της παραγωγής όσο και στον τομέα της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, προς στην απελευθέρωση της. Επιπρόσθετα, γίνεται αναφορά στους κυριότερους παίκτες της ελληνικής αγοράς Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και το χαρτοφυλάκιό τους, ως απόδειξη του συνεχώς αυξανόμενου επενδυτικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει ο ενεργειακός τομέας στην Ελλάδα. Κλείνοντας, γίνεται μία σύντομη ανάλυση του κλάδου της παραγωγής ενέργειας και τη συμβολή των Ανανεώσιμων Πηγών στην Ελλάδα μέσω του μοντέλου των 5 δυνάμεων του Porter.