Επεξήγηση της μεταβλητότητας της αγοράς συναλλάγματος διαμέσου συμπεριφορικών παραγόντων

Abstract

Η παρούσα μελέτη χρησιμοποιεί ως εφαλτήριο τις συνέπειες της ανακοίνωσης των μέτρων του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι στον Jackson Hole τον Αύγουστο του 2014 στην παγκόσμια οικονομία, προκειμένου να αναδείξει μία δύναμη που για δεκαετίες αγνοούσε η παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα, αυτή του συναισθήματος των επενδυτών στην πορεία και την διαμόρφωση των διεθνών χρηματιστηριακών αγορών. Η δύναμη που απελευθερώνεται με μια απλή ανακοίνωση μελλοντικών πρωτοβουλιών όπως η παρούσα και δημιουργεί ένα ντόμινο εξελίξεων στον τραπεζικό, χρηματιστηριακό, επενδυτικό τομέα, επεκτείνεται στον επιχειρηματικό κόσμο, προκαλεί διεθνείς εξελίξεις στις σχέσεις των κρατών και καταλήγει σε αυτό που αποκαλούμε "πραγματική οικονομία". Είναι χαρακτηριστικό ότι τη στιγμή της ανακοίνωσης του Ντράγκι, το ευρώ σημείωσε ελεύθερη πτώση, υποχωρώντας από το 1.3151 στο 1.2922 καταγράφοντας νέα χαμηλά από τον Ιούλιο του 2013, συμπαρασύροντας ακόμα εντονότερα και τις υπόλοιπες ισοτιμίες του ευρώ. Την ίδια στιγμή, στελέχη της Goldman Sachs προειδοποίησαν ότι εάν το ευρώ πέσει κάτω από το φράγμα του 1.2900, υπάρχει κίνδυνος να διαταραχθούν οι σχέσεις Ευρώπης - Ηνωμένων Πολιτειών, λόγω της αύξησης της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών προϊόντων σε σχέση με τα αμερικάνικα, ενώ η Γερμανία και η Γαλλία εμφανίστηκαν έτοιμες να αντιδράσουν στην επόμενη Σύνοδο των Ευρωπαίων Υπουργών Οικονομικών, αποτρέποντας τη δημοσιονομική στήριξη της οικονομίας και τη χαλάρωση της πίεσης στις χώρες του Νότου. Μέσα από τη μελέτη αυτή καθίσταται ορατή η αλληλεπίδραση των οικονομικών, κοινωνικών και γεωπολιτικών εξελίξεων με τις χρηματοπιστωτικές αγορές και ως βασικό εργαλείο για την ανάδειξη του θέματος, χρησιμοποιούμε την αγορά συναλλάγματος και πιο συγκεκριμένα την συμπεριφορά αυτής στα ερεθίσματα που δέχεται από το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Πάνω σε αυτή τη λογική, το πρώτο κεφάλαιο ξεκινάει με την παρουσίαση της Θεωρίας της Αποτελεσματικής Αγοράς. Αρχικά περιγράφεται η Υπόθεση αλλά και οι Μορφές της Αποτελεσματικής Αγοράς, όπως αυτές διατυπώθηκαν από τον Fama, ενώ στη συνέχεια γίνεται η σύνδεση του μοντέλου με τους περιορισμούς που θέτει η Συμπεριφορική Χρηματοοικονομική. Στο δεύτερο κεφάλαιο ακολουθεί μία σύντομη παράθεση της εξέλιξης της οικονομικής σκέψης κατά τον 20ο αιώνα. Έχοντας στο επίκεντρο το μοντέλο του Fama, πραγματοποιείται ανάλυση των βασικών οικονομικών μοντέλων που χρησιμοποιούνται για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Ως αφετηρία τίθεται η «Θεωρία Χαρτοφυλακίου», όπως αυτή διατυπώθηκε από τον Markowitz το 1952 και στη συνέχεια ακολουθεί παρουσίαση του Υποδείγματος Αποτίμησης Περιουσιακών Στοιχείων (CAPM) των Sharp και Lintner και του Υποδείγματος Αντισταθμικής Αποτίμησης Κεφαλαιουχικών Αγαθών (APT) του Ross, ενώ το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με μια σύντομη παράθεση των νεότερων προεκτάσεων των Πολυμεταβλητών Υποδειγμάτων. Στο τρίτο κεφάλαιο, πραγματοποιείται η εισαγωγή του αναγνώστη στο κομμάτι της Συμπεριφορικής Χρηματοοικονομικής, προκειμένου να ερμηνευθούν αποκλίσεις και υπερβολές στην αγορά συναλλάγματος, οι οποίες μπορούν να αποδοθούν σε μία σειρά από συμπεριφορικά σφάλματα και ψυχολογικούς παράγοντες, που βρίσκονται εκτός του πλαισίου του «ορθολογικού επενδυτή». Για το λόγο αυτό, γίνεται ευρύτερη παρουσίαση της Συμπεριφορικής Χρηματοοικονομικής και ανάλυση των σημαντικότερων Ευριστικών Κανόνων και Συμπεριφορικών Σφαλμάτων. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται αναλυτικά η λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και ο ρόλος των τραπεζών. Πραγματοποιείται η περιγραφή της λειτουργίας των αγορών κεφαλαίου και χρήματος, ενώ γίνεται εισαγωγή στις βασικές έννοιες της αγοράς συναλλάγματος. Στο πέμπτο κεφάλαιο, δίνονται τα βασικά χαρακτηριστικά της αγοράς FOREX, όπως αυτά αποτυπώνονται μέσω της Πλατφόρμας Metatrader 4, ενώ ακολουθεί πλήρης ανάλυση μιας συναλλαγής στη συγκεκριμένη αγορά. Για το λόγο αυτό, πραγματοποιείται λεπτομερής περιγραφή τόσο της Τεχνικής όσο και της Θεμελιώδους Ανάλυσης της Αγοράς, προκειμένου να εισαχθεί ο αναγνώστης στην πρακτική λειτουργία και συμπεριφορά της. Στο έκτο κεφάλαιο, γίνεται αποκωδικοποίηση της συμπεριφοράς των χρηματιστηριακών αγορών ως συνάρτηση των σημαντικότερων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων, όπως αυτές αποτυπώνονται στην αγορά συναλλάγματος. Παρουσιάζονται οι δείκτες COT (Commitment of Traders), VIX (Volatility Index), CCI (Consumer Confidence Index) και CSI (Consumer Sentiment Index), ως ενδεικτικότεροι για την αποτύπωση του συναισθήματος της αγοράς, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί η περιγραφή των σημαντικότερων γεγονότων που έχουν λάβει χώρα στη παγκόσμια οικονομία τους τελευταίους 9 μήνες και η ταυτόχρονη διαγραμματική αποτύπωση της επίδρασης τους στις αγορές. Τέλος, στο έβδομο κεφάλαιο πραγματοποιείται εμπειρική διερεύνηση της σχέσης μεταξύ του συναισθήματος με την αγορά συναλλάγματος, μέσω της τεχνικής ανάλυσης συσχέτισης Spearman. Για το λόγο αυτό, διερευνάται η συσχέτιση μεταξύ των βασικών ζευγών νομισμάτων με τους σημαντικότερους δείκτες συναισθήματος, τους βασικούς χρηματιστηριακούς δείκτες αλλά και τα κυριότερα μακροοικονομικά μεγέθη. Στόχος της μελέτης, είναι η εισαγωγή της έννοιας της ψυχολογίας στις επενδυτικές αποφάσεις αλλά και η ερμηνεία των σημαντικότερων οικονομικών εξελίξεων μέσα από το πρίσμα της συμπεριφορικής χρηματοοκονομικής. Ως εργαλείο χρησιμοποιείται η αγορά συναλλάγματος η οποία και αποτελεί την μεγαλύτερη χρηματοοικονομική αγορά παγκοσμίως, ενώ τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κατά το δυνατόν καλύτερη πρόβλεψη της αντίδρασης των αγορών στις εξελίξεις του περιβάλλοντος από τους επενδυτές.