Ανάλυση κόστους οφέλους σε οδικά έργα: μελέτη περίπτωσης του αυτοκινητοδρόμου

Abstract

Η μέθοδος Κόστους - Οφέλους (CBA) χρησιμοποιείται προκειμένου να ληφθεί μια επενδυτική απόφαση που σχετίζεται με την υλοποίηση ενός έργου, όταν τα κοινωνικά οφέλη υπερβαίνουν τα κοινωνικά κόστη. Σύμφωνα με έναν οδηγό που εκδόθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η εκτίμηση του κοινωνικού οφέλους και κόστους μεγάλων έργων υποδομής περιλαμβάνεται στους Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν συγχρηματοδοτήσεις τέτοιων έργων από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία. Η CBA είναι η βασικότερη μέθοδος προεκτίμησης επενδυτικών σχεδίων που θα χρηματοδοτηθούν από αυτά τα Ταμεία. Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η εφαρμογή της μεθόδου CBA σε οδικά έργα και συγκεκριμένα στον αυτοκινητόδρομο Τρίπολης-Καλαμάτας. Αρχικά εξετάζεται η μεθοδολογία εκπόνησης μιας CBA με βασικό στόχο την εκτίμηση των κοινωνικών ωφελειών, χρησιμοποιώντας στοιχεία φόρτων κυκλοφορίας, μοναδιαίων λειτουργικών δαπανών των οχημάτων, εκτιμήσεις της αξίας της ανθρώπινης ζωής και αξίας του χρόνου. Με βάση αυτά τα δεδομένα υπολογίζονται οι συνολικές ωφέλειες από τη χρήση της Νέας Εθνικής Οδού Τρίπολης - Καλαμάτας σε σχέση με την υφιστάμενη Εθνική Οδό. Τα παραπάνω οφέλη συγκρίνονται με τα συνολικό κόστος του έργου που αναλύεται στο κόστος κατασκευής, μελετών, απαλλοτριώσεων και συντήρησης. Οι δείκτες αξιολόγησης που προκύπτουν από την ανάλυση χρηματορροής μαρτυρούν την αποδοτικότητα του έργου από κοινωνικοοικονομική σκοπιά. Στη συνέχεια, γίνεται εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου, υπολογίζοντας τις συνολικές εκπομπές τεσσάρων θερμών αερίων ρύπων από το οχήματα που χρησιμοποιούν τις δύο εθνικές οδούς και τη συνολική εξοικονόμηση καυσίμου που επιτυγχάνεται από τη χρήση της Νέας Εθνικής Οδού. Η ανάλυση στηρίζεται σε συναρτήσεις εκπομπών και κατανάλωσης που υπάρχουν στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα CORINAIR. Τα παραπάνω μεγέθη εξαρτώνται βασικά από την ταχύτητα κίνησης κάθε κατηγορίας οχημάτων και τα διανυόμενο οχηματοχιλιόμετρα αυτών. Τέλος, υπολογίζεται ένα τελικό ισοζύγιο εκπομπών και κατανάλωσης που μας επιτρέπει να συμπεράνουμε πως προκύπτουν και σημαντικές θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις οπό τη λειτουργία της ΝΕΟ. Στο τέλος της εργασίας καταγράφονται τα συμπεράσματα της μελέτης και δίνεται έμφαση στις συνολικές ωφέλειες του έργου.