Η ατυχηματική ρύπανση των δεξαμενόποιων κατά το στάδιο της πρόληψης: νομικές και οικονομικές επιπτώσεις της στην αγορά των ναύλων

Abstract

Η παρούσα μελέτη χωρίζεται σε δύο κύριες ενότητες. Η πρώτη ενότητα αφορά στη θαλάσσια ρύπανση που προκαλείται από τα ατυχήματα δεξαμενόπλοιων, ανεξάρτητα από το μέγεθος τους, κατά την περίοδο 1897-1997. Η εξειδίκευση του πρώτου μέρους της έρευνας σχετίζεται: (α) με το στάδιο της πρόληψης των ατυχημάτων, δηλαδή δεν επιχειρείται ανάλυση του σταδίου της καταπολέμησης της θαλάσσιας ρύπανσης παρά μόνο μία σχετικής έκτασης αναφορά, (β) με μόνο εκείνα τα ναυτικά ατυχήματα που προκάλεσαν θαλάσσια ρύπανση, το οποίο σημαίνει ότι δεν περιλαμβάνονται τα ατυχήματα που είτε δεν προκάλεσαν καμία ζημιά στο θαλάσσιο περιβάλλον είτε τα μέσα διάσωσης αντιμετώπισαν με επιτυχία ένα περιστατικό. Ειδικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μία συνοπτική παρουσίαση τού ζητήματος της· προστασίας του περιβάλλοντος και ειδικά του θαλασσίου περιβάλλοντος καθώς και των διάφορων μορφών και αιτιών της θαλάσσιας ρύπανσης. Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται αποκλειστικά στη θαλάσσια ρύπανση που προέρχεται από τα εμπορικά πλοία με ειδική αναφορά στα περισσότερα ναυάγια των δεξαμενόπλοιων μαζί με τις επιπτώσεις, οικονομικές και περιβαλλοντικές, στο θαλάσσιο περιβάλλον. Το τρίτο κεφάλαιο επιχειρεί την ιστορική αναδρομή του φαινομένου της θαλάσσιας ρύπανσης που προκάλεσαν τα πετρελαιοφόρα και ειδικότερα της ατυχηματικής ρύπανσης από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο μέχρι σήμερα. Ως συμπλήρωμα, παρουσιάζεται η χρήση και η συμβολή των πετρελαϊκών αγωγών στη μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος αποκλειστικά από πετρελαιοειδή με ειδική ανάλυση των κυριότερων συμβάσεων του IMO, την αμερικανική νομοθεσία ΟΡΑ 1990, τις κοινοτικές οδηγίες και τους κανονισμούς και τέλος την ελληνική νομοθεσία για το θαλάσσιο περιβάλλον. Το πέμπτο κεφάλαιο αναλύει τους βασικούς παράγοντες που συνδέονται με την πρόληψη της ατυχηματικής ρύπανσης, δηλαδή τον ανθρώπινο παράγοντα και τον παράγοντα πλοίο. Πρόσθετα, γίνεται μία αναφορά στην ασφάλεια της ναυσιπλοίας με την παράθεση των σχετικών συμβάσεων του IMO και του κώδικα ασφαλούς διαχείρισης (ISM). Η δεύτερη ενότητα αναλύει τον τομέα της ναυλαγοράς των δεξαμενόπλοιων και κυρίως τον τρόπο που αυτή επηρεάζεται από την ατυχηματική ρύπανση. Ειδικότερα, το πρώτο μέρος επιχειρεί μία λεπτομερή ανάλυση της αγοράς των * ναύλων. Το δεύτερο μέρος έχει ως βασικό σημείο αναφοράς τις μεθόδους και τα διάφορα στάδια ναύλωσης του πλοίου. Το τρίτο μέρος αναφέρεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ναύλωσης των δεξαμενόπλοιων, δεδομένου ότι είναι μία εξειδικευμένη αγορά. Το τέταρτο μέρος αναλύει τη σχέση της ναυλαγοράς των δεξαμενόπλοιων με τη ρύπανση του θαλασσίου περιβάλλοντος. Το έβδομο και τελευταίο κεφάλαιο αποτελείται από τις τελικές προτάσεις και τα συμπεράσματα. Η παρούσα μελέτη συνοδεύεται από μία εκτεταμένη βιβλογραφία στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα. Ο συγγραφέας θεωρεί απαραίτητο να επισημάνει ότι ένα σημαντικό τμήμα αυτής της έρευνας βασίστηκε αφενός σε στοιχεία που ευγενικά παραχώρησε η εταιρία "Troodos Shipping" και αφετέρου στις προσωπικές επαφές του με στελέχη του ναυτιλιακού τομέα. Πρόσθετα, είναι αναγκαίο να αναφερθεί ότι υπήρξε ένας σχετικός βαθμός δυσκολίας στην ανεύρεση τμήματος του συνολικού υλικού, ιδιαίτερα για το μέρος της ναύλωσης των δεξαμενόπλοιων και επομένως πολλές απόψεις που έχουν κατατεθεί στηρίζονται αποκλειστικά στην προσωπική γνώμη του συγγραφέα, ο οποίος ας σημειωθεί ότι διαθέτει προηγούμενη εμπειρία απασχόλησης στον ναυτιλιακό κλάδο και ειδικότερα σε εταιρία που διαχειρίζεται αποκλειστικά δεξαμενόπλοια.