Εκτίμηση της έκθεσης πεζών σε αέρια σωματιδιακή ρύπανση (PM10, PM2.5, PM1) σε οδούς πυκνής κυκλοφορίας σε περιοχή κατοικιών της Αθήνας

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία με τίτλο «Εκτίμηση της έκθεσης πεζών σε αέρια σωματιδιακή ρύπανση (PM10, PM2,5, PM1) σε οδούς πυκνής κυκλοφορίας σε περιοχή κατοικιών της Αθήνας», εκπονήθηκε στα πλαίσια του διατμηματικού μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών «Συστήματα διαχείρισης της ενέργειας και προστασίας του περιβάλλοντος», το διάστημα μεταξύ των μηνών Ιανουάριο και Οκτώβριο του έτους 2011, υπό την επίβλεψη της αναπληρώτριας καθηγήτριας του ΕΜΠ κας Α. Χαλουλάκου. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη της έκθεσης πεζών σε αέρια σωματιδιακή ρύπανση σε χαρακτηριστικές κεντρικές οδούς έντονης κυκλοφορίας στην περιοχή της Αθήνας. Οι μετρήσεις έγιναν κύρια στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, ενώ ενδεικτικές συμπληρωματικές μετρήσεις έγιναν και σε παράπλευρες οδούς κυκλοφορίας εμπορικών δραστηριοτήτων και κατοικιών (οδός Γκύζη, οδός Κουμανούδη, οδός Μουστοξύδη). Οι στόχοι αυτής της μελέτης είναι: - να χαρακτηριστούν τα επίπεδα συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων, - να συγκριθούν οι μετρηθείσες συγκεντρώσεις με τα σχετικά πρότυπα των διεθνών οργανισμών, - να συγκριθούν οι μετρηθείσες συγκεντρώσεις με τα αντίστοιχα επίπεδα άλλων σχετικών ευρωπαϊκών μελετών και - να εξεταστεί η επίδραση των μετεωρολογικών συνθηκών και της κυκλοφορίας στα καταγραφόμενα επίπεδα. Η έκθεση πεζών σύμφωνα με την εν λόγω μελέτη εκτιμάται ως σοβαρή. Η μέση ημερήσια συγκέντρωση των σωματιδίων PM10 για τα διαστήματα των μετρήσεων, ανέρχεται στην τιμή των 61 μg/m3, ξεπερνώντας την μέση ωριαία εικοσιτετράωρη τιμή του προτύπου που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τα σωματίδια PM10 και η οποία ανέρχεται στα 50 μg/m3. Από τις συνολικές ημέρες των μετρήσεων το ποσοστό των 58,3% υπήρξε πάνω από το επιτρεπτό όριο και το γεγονός αυτό επιβάλει μια ευρύτερη μελέτη/επέκταση της παρούσας εργασίας και σε άλλες κεντρικές λεωφόρους του Λεκανοπεδίου (βλέπε Προτάσεις για επέκταση της εργασίας). Σημαντική αύξηση των επιπέδων συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων παρατηρείται το πρωϊνό διάστημα των μετρήσεων σε σχέση με το μεσημεριανό (33%), φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί και σε άλλες αντίστοιχες ευρωπαϊκές μελέτες. Επίσης σημειώνεται ότι τα επίπεδα συγκέντρωσης στην πλευρά της ανόδου ήταν αυξημένα σε σχέση με τα αντίστοιχα στην πλευρά της καθόδου (13-16%). Σημαντικά υψηλότερα επίπεδα έκθεσης παρατηρούνται τις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας από τα αντίστοιχα τα Σαββατοκύριακα (34%). Αξιόλογη επίδραση στα αποτελέσματα της εργασίας μας έχουν οι δύο παράμετροι, η ένταση πηγών και οι επικρατούσες μετεωρολογικές συνθήκες. Από τις μετεωρολογικές συνθήκες η διεύθυνση και η ταχύτητα του ανέμου αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες επηρεασμού των επιπέδων συγκέντρωσης των σωματιδίων, και συγκεκριμένα οι βόρειοι άνεμοι καθαρίζουν την ατμόσφαιρα, ενώ οι νότιοι την επιβαρύνουν και η μείωση της ταχύτητας του ανέμου επιφέρει αύξηση των συγκεντρώσεων. Από την ανάλυση των στοιχείων κυκλοφορίας διαπιστώνεται ότι ο αριθμός των οχημάτων στην πλευρά της ανόδου είναι μεγαλύτερος από την πλευρά της καθόδου γεγονός που έχει αντίκτυπο στα μετρούμενα επίπεδα. Στη μελέτη αυτή δεν παρατηρήθηκε κάποια διαφοροποίηση στα μετρούμενα επίπεδα στα δύο σημεία του πεζοδρομίου, γειτνίαση με το δρόμο ή άμεση γειτνίαση με τα κτίρια. Επιπροσθέτως, τα επίπεδα των συγκεντρώσεων που προέκυψαν από τις δειγματοληπτικές μετρήσεις στους δύο υπαίθριους χώρους αναψυχής είναι αρκετά σοβαρά. Στο μικρό αλσύλιο διαπιστώθηκε μια όχι σημαντική μείωση (15%) των επιπέδων από τα αντίστοιχα της λεωφόρου, γεγονός που οφείλεται στην άμεση γειτνίαση του αλσυλίου με τη λεωφόρο. Στο πεδίον του Άρεως δεν διαπιστώθηκε διαφορά στα μετρούμενα επίπεδα με αυτά της λεωφόρου. Το πάρκο βρίσκεται στην ίδια περιοχή μελέτης και η αλλαγή της σύστασης πηγών επιφέρει αλλαγή της ποσοστιαίας σύστασης των αιωρούμενων σωματιδίων. Στους παράπλευρους δρόμους διαπιστώθηκαν παρόμοια επίπεδα με αυτά της κεντρικής λεωφόρου. Τα επίπεδα δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα. Τα αποτελέσματα της παρούσας διπλωματικής εργασίας ευχόμαστε να είναι μια καλή αφορμή για την οργάνωση μιας συστηματικής μελέτης έκθεσης του κοινού σε αιωρούμενα σωματίδια σε διάφορες κατηγορίες μέσων μεταφοράς, ιδιωτικά και δημόσια, καθώς επίσης και για την πραγματοποίηση μετρήσεων και σε άλλες χαρακτηριστικές αρτηρίες πυκνής κυκλοφορίας στο κέντρο της Αθήνας.