Ο ρόλος των αποθεματικών των ταμείων σε διανεμητικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης του 1ου πυλώνα με εφαρμογές στην Ελλάδα και στην Ευρώπη

Abstract

Τα περισσότερα προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης την δεκαετία του 1930 παγκοσμίως είχαν είτε την μορφή των σωματείων αλληλοβοήθειας τα οποία εισέπρατταν τις υποχρεωτικές εισφορές των μελών (contributory) είτε προέρχονταν από το κράτος μέσω της γενικής φορολόγησης (non-contributory) των πολιτών για την καταβολή παροχών σε αυτούς που ικανοποιούσαν κάποια (κυρίως οικονομικά) κριτήρια (meanstested) - (Lillian Liu, December 2001). Κοινό στοιχείο των δύο συστημάτων είναι ότι βασίζονταν στην αλληλεγγύη μεταξύ των μελών του σωματείου ή των πολιτών καθώς οι εισφορές όλων ανακούφιζαν λίγους (όσους είχαν ανάγκη). Ένα παρόμοιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης που προέκυψε από τη μετεξέλιξη της αλληλοβοηθητικής ασφάλισης και είναι βασισμένο στην αλληλεγγύη των γενεών ήταν το διανεμητικό. Στο διανεμητικό σύστημα που εφαρμόστηκε κατά κόρον από τα περισσότερα κράτη τον 20ο αιώνα «οι εργαζόμενοι πληρώνουν εισφορές, αλλά οι εισφορές αυτές την ίδια χρονιά χρησιμοποιούνται για να ικανοποιηθούν τα θεσπισμένα δικαιώματα των συνταξιούχων, δηλαδή να πληρωθούν οι συντάξεις τους. Η πληρωμή των εισφορών από τους εργαζόμενους μπορεί να μη χρηματοδοτεί τη δική τους σύνταξη, δημιουργεί όμως μια «προσδοκία» και στηρίζεται σε έναν «άτυπο κανόνα», ότι στο μέλλον και αυτοί θα λάβουν από την επόμενη γενεά τα «ίδια οφέλη» που εξασφάλισαν στο παρελθόν στους τότε συνταξιούχους» (Γιαννίτσης, 2007). Δηλαδή ο διανεμητικός χαρακτήρας του συστήματος έγκειται στο γεγονός ότι το σύνολο των εισφορών που συγκεντρώνουν όλοι οι εργαζόμενοι για ένα συγκεκριμένο έτος διανέμονται - μοιράζονται για την πληρωμή συντάξεων όλων των συνταξιούχων της ίδιας χρονιάς και για το ίδιο λόγω δεν δικαιολογεί την συγκέντρωση αποθεματικού στο τέλος του έτους. Άλλωστε και ο Αγγλικός όρος Pay as you go – PAYG – σημαίνει δηλαδή χωρίς τον σχηματισμό αποθεματικών.