Η αρχή της καλής πίστης στη θαλάσσια ασφάλιση και η σχέση της με το ελληνικό δίκαιο

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία ασχολείται με μια ιδιαίτερης φύσης και αξίας αρχή που διέπει όλο το φάσμα των συμβατικών σχέσεων, την αρχή της καλής πίστης, και ειδικότερα με μια πιο εξειδικευμένη έκφανση αυτής, την αρχή της υπέρτατης καλής πίστης, η οποία διέπει τις συμβάσεις ναυτικής ασφάλισης. Αναφορικά με τη μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί εν προκειμένω, αυτή θα πραγματοποιηθεί σε διαδοχικά επίπεδα ανάλυσης. Πιο συγκεκριμένα, σε ένα πρώτο επίπεδο θα εξεταστεί η αποδοχή ή μη της γενικότερης ρήτρας της καλής πίστης αφενός στο πλαίσιο του αγγλικού δικαίου, αφετέρου στο πλαίσιο του ελληνικού. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, θα αναλυθεί μια ειδικότερη έκφανση της καλής πίστης, η αρχή της υπέρτατης καλής πίστης ως επιταγή συγκεκριμένων μέτρων συμπεριφοράς των υποκειμένων του δικαίου στο πλαίσιο των συμβάσεων ναυτικής ασφάλισης. Τέλος, σε ένα τρίτο και τελευταίο στάδιο θα εξεταστούν οι συνέπειες της παραβίασης της υποχρέωσης συμπεριφοράς σύμφωνα με τις επιταγές της υπέρτατης καλής πίστης τόσο στο πλαίσιο της αγγλικής έννομης τάξης όσο και στης ελληνικής. Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο μέρος της παρούσας, θα εξεταστεί η φύση και η υπόσταση της αρχής της καλής πίστης στο πλαίσιο του δικαίου των συμβάσεων στην αγγλική έννομη τάξη καθώς και το ζήτημα αναφορικά με την ανάγκη ρητής νομοθετικής καθιέρωσης της που κατά καιρούς απασχολεί τις δικαστικές αρχές της Αγγλίας. Στη συνέχεια, θα γίνει εκτενής ανάλυση της αρχής της υπέρτατης καλής πίστης αναφορικά με τις ναυτικές ασφαλίσεις στο πλαίσιο του αγγλικού δικαίου, το οποίο έχει καταστεί το επικρατούν και πλέον εφαρμοστέο δίκαιο στις ναυτικές ασφαλίσεις και γενικότερα στις διαφορές που ανακύπτουν και οι οποίες από τη φύση τους υπάγονται στο ναυτικό δίκαιο. Θα εξεταστεί το ζήτημα των συνεπειών που επέρχονται στις περιπτώσεις διαφορών δικαίου ναυτικών ασφαλίσεων, κατά τις οποίες η εν λόγω αρχή παραβιάζεται καθώς και οι επιλογές ανάμεσα στις οποίες μπορεί να κινηθεί το συμβαλλόμενο μέρος εις βάρος του οποίου επήλθαν οι συνέπειες της παραβίασης της αρχής αυτής. Έπειτα, θα παρουσιαστεί η έννοια, η φύση και η σημασία της καλής πίστης στο πλαίσιο της ελληνικής έννομης τάξης. Θα γίνει διάκριση μεταξύ της αρχής της καλής πίστης γενικότερα και της αρχής της υπέρτατης καλής πίστης ειδικότερα, η οποία συνιστά αρχή καίριας σημασίας στις ναυτικές ασφαλίσεις και κρίσιμο στοιχείο που πρέπει να τηρείται προκειμένου να ισχύει η εκάστοτε ναυτασφαλιστική σύμβαση που έχει συναφθεί. Θα εξεταστούν και εδώ, στο πλαίσιο του ελληνικού δικαίου, οι δυνατότητες με τις οποίες οπλίζεται από τον νομοθέτη το προσβαλλόμενο συμβαλλόμενο μέρος στις περιπτώσεις κατά τις οποίες πλήττονται τα δικαιώματα του λόγω παραβίασης της αρχής της υπέρτατης καλής πίστης από τον αντισυμβαλλόμενο του κατά τη σύναψη μιας και εκτέλεση μιας σύμβασης ναυτικής ασφάλισης. Ακόμα, θα εξεταστεί, τόσο ως προς την αγγλική έννομη τάξη, όσο και την ελληνική, το ζήτημα που σχετίζεται με τα στάδια κατά τα οποία θα πρέπει να τηρείται η εν λόγω αρχή. Πιο συγκεκριμένα, θα εξεταστεί, εν προκειμένω, αν θα πρέπει να τηρείται η αρχή της υπέρτατης καλής πίστης στις συμβάσεις ναυτικής ασφάλισης α) στο προσυμβατικό στάδιο και β) κατά την εκτέλεσης της σύμβασης ή μόνο στο πλαίσιο ενός μόνο από τα δύο αυτά στάδια. Θα παρατεθεί σχετική νομολογία, τόσο αγγλικού όσο και ελληνικού δικαίου. Τέλος, θα διενεργηθεί συγκριτική ανάλυση ως προς τη φύση και τα χαρακτηριστικά με τα οποία εμφανίζεται η αρχή της υπέρτατης καλής πίστης στις προαναφερθείσες έννομες τάξεις, καθώς και με τις έννομες συνέπειες που εκάστοτε ισχύουν. Από την ανάλυση αυτή θα προκύψουν συμπεράσματα σχετικά με την υπόσταση της υπό εξέτασης αρχής σε αμφότερα τα έννομα πλαίσια, τυχόν ελλείψεις αλλά και κατευθύνσεις που θα μπορούσε να ακολουθήσει η έννομη τάξη εκείνη που μειονεκτεί προκειμένου να αποκτήσει μια πιο ολοκληρωμένη υπόσταση ως αρχή στον τομέα των ναυτικών ασφαλίσεων, με απώτερο στόχο την αποτελεσματικότερη και συνεπέστερη τήρηση της.