Συνδεδεμένες επιχειρήσεις

Abstract

Η παρούσα Διπλωματική εργασία υπεβλήθη στο πλαίσιο του διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών με τίτλο «Δίκαιο και Οικονομία – Master in Law and Economics» του Πανεπιστημίου Πειραιώς, για την απόκτηση του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών. Η εργασία έχει ως στόχο την ανάδειξη του φαινομένου των ομίλων επιχειρήσεων. Οι συμπράξεις των επιχειρήσεων που επιτελούνται ως απόρροια της παγκοσμιοποιήσεως της οικονομίας και δη οι συνδεδεμένες επιχειρήσεις παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για πολλαπλούς κλάδους του δικαίου, όπως το εταιρικό δίκαιο και το δίκαιο του ανταγωνισμού, όπως αποδεικνύεται και από την ανάλυση που ακολουθεί. Μέσα από την παρουσίαση των βασικών εννοιών της «σύνδεσης» και «της επιχείρησης», στο πρώτο κεφάλαιο, που εισάγουν τον αναγνώστη στο ζήτημα των συνδεδεμένων επιχειρήσεων, παρουσιάζεται το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο, στο οποίο βασίζονται οι μορφές σύνδεσης των επιχειρήσεων και ειδικότερα οι προϊσχύουσες λογιστικού περιεχομένου διατάξεις του ΚΝ 2190/1920 «Περί Ανωνύμων Εταιρειών» και οι αντίστοιχες, ισχύουσες διατάξεις του Ν. 4308/2014 «Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα».

Στις επόμενες ενότητες, μέσα από την ανάλυση των άρθρων του ισχύοντος μέχρι 1.1.2019 ΚΝ. 2190/1920 και την αντιστοίχιση αυτών με τις διατάξεις του Ν. 4548/2018 «Αναμόρφωση του δικαίου των ανωνύμων εταιρειών» παρουσιάζονται οι κίνδυνοι που ενδέχεται να προκληθούν μέσα από τη σύνδεση των επιχειρήσεων, τόσο για τις ίδιες τις επιχειρήσεις και τους μετόχους τους, όσο και για τους τρίτους-συναλλασσόμενους με αυτές. Λόγω της έλλειψης ειδικότερων προβλέψεων και κανόνων, σχετικών με την ευθύνη της μητρικής επιχείρησης στο εταιρικό δίκαιο, τις προϋποθέσεις καταλογισμού στην ίδια, πράξεων ή παραλείψεων των ελεγχόμενων από αυτήν επιχειρήσεων και τα αποτελέσματα που επιφέρουν οι επιζήμιες πράξεις σε μετόχους και εταιρικούς πιστωτές, οι τελευταίοι μπορούν να καταφύγουν σε διαφορετικά μέσα για την προστασία τους. Συγκεκριμένα, στο τρίτο κεφάλαιο της παρούσας αναλύονται όλα τα δυνατά μέσα που παρέχουν το εταιρικό, το γενικό ιδιωτικό και το πτωχευτικό δίκαιο για τον καταλογισμό ευθύνης στη μητρική επιχείρηση στο πλαίσιο του ομίλου επιχειρήσεων και αντίστοιχα, στο τέταρτο κεφάλαιο, τα πρόσφορα μέσα για την προστασία των μετόχων μειοψηφίας και των εταιρικών πιστωτών του ομίλου. Ιδιαίτερη σημασία στην ελληνική νομολογία διαδραματίζει η αρχή της αυτοτέλειας των νομικών προσώπων, καταδεικνύοντας ότι ο καταλογισμός ευθυνών στη μητρική επιχείρηση για πράξεις των θυγατρικών της αποτελεί την εξαίρεση, για αυτό και γίνεται δεκτή υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Η εξαίρεση περί καταλογισμού ευθύνης στη μητρική επιχείρηση για πράξεις των θυγατρικών της στο εταιρικό δίκαιο αποτελεί τον κανόνα στο δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού, όπως αναλύεται στο τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας. Η απόλυτη συμμετοχή της μητρικής επιχείρησης στο κεφάλαιο της θυγατρικής της, αποτελεί μαχητό τεκμήριο για την άσκηση αποφασιστικής επιρροής της πρώτης επί των δραστηριοτήτων της δεύτερης, η οποία στερείται αυτονομίας και οδηγεί στον καταλογισμό ευθύνης στη μητρική επιχείρηση για παραβίαση των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού, τελεσθείσα από τη θυγατρική της. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που γίνεται παγίως δεκτό είναι ότι οι συναλλαγές εντός του ομίλου δεν δεσμεύονται από τους περιορισμούς των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού. Το τελευταίο κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των προϋποθέσεων και των συνεπειών καταλογισμού της ευθύνης στη μητρική επιχείρηση και τρόπου υπολογισμού των προστίμων στην περίπτωση των συνδεδεμένων επιχειρήσεων στο δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού.