Η διαχρονική ανάγκη για συστήματα ποιότητας στην εκπαίδευση: η περίπτωση του αγγλικού μοντέλου αξιολόγησης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Abstract

Το θέμα της παρούσας διπλωματικής εργασίας με τίτλο “Η διαχρονική ανάγκη για συστήματα ποιότητας στην εκπαίδευση: η περίπτωση του αγγλικού μοντέλου αξιολόγησης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι ο κεντρικός ρόλος που κατέχει η αξιολόγηση και η ποιότητα σε όλους τους χώρους της κοινωνίας μας και συγκεκριμένα στην εκπαίδευση για την ανάπτυξη και βελτίωση της ζωής μας. Στοχεύει στην ανάδειξη του σύνθετου χαρακτήρα της εκπαίδευσης και της μεταβαλλόμενης φύσης της καθώς χρειάζεται συνεχώς να εκσυγχρονίζεται ανάλογα με τις εξελίξεις και τη μεταβολή των αναγκών της σημερινής μας κοινωνίας. Στην εργασία αυτή μελετήθηκαν έγγραφα, άρθρα και ετήσιες αναφορές από τις ιστοσελίδες κυρίως του Ofsted αλλά και του ΟΟΣΑ αλλά και πανεπιστημιακά συγγράμματα που βοήθησαν κυρίως στο θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο στηρίχθηκε η εργασία αλλά και στην εύρεση γενικών πληροφοριών που αφορούν τις κεντρικές έννοιες της αξιολόγησης και της ποιότητας στην εκπαίδευση. Καθώς η εργασία αφορά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Αγγλία και η διενέργηση έρευνας σε χώρα του εξωτερικού είναι πολύ δύσκολη έως και αδύνατη, αξιοποιήθηκε η μέθοδος της βιβλιογραφικής ανασκόπησης επίσης από τη σχετική αρθρογραφία σχετικά με την εκπαίδευση. Στην εισαγωγή αναφέρονται οι λόγοι που οδήγησαν στην επιλογή του συγκεκριμένου αντικειμένου ως θέματος της διπλωματικής μου εργασίας και το αποτέλεσμα στο οποίο αποσκοπεί να καταλήξει. Επίσης αναφέρονται προτεινόμενοι ορισμοί για την “ποιότητα” και την “αξιολόγηση” και πως αυτές οι δύο έννοιες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους αλλά και με τον χώρο της εκπαίδευσης. Στο δεύτερο κεφάλαιο που αποτελεί τη βιβλιογραφική ανασκόπηση παρουσιάζονται θέματα άμεσα συνδεδεμένα με τη διαδικασία της αξιολόγησης. Αρχικά αναφέρονται ο ορισμός και ο ευρύς ρόλος της αξιολόγησης. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι προσπάθειες αναδιαμόρφωσης του εκπαιδευτικού συστήματος της Αγγλίας και η ανάγκη για σύγχρονη προσέγγιση των δεξιοτήτων που πρέπει να ενισχύονται με ισότιμη εστίαση και στις μη γνωστικές δεξιότητες. Επιπροσθέτως τονίζεται η ανάγκη για μεταβολή των σημερινών σχολείων σε οργανισμούς μάθησης (School Learning Organisation) και τα θετικά που προσφέρει σε έναν οργανισμό, συμβάλλοντας σε ποιοτικές παροχές, στην ουσιαστικότερη ανάπτυξη όλων των μαθητών και στην αποτελεσματικότερη λειτουργία των σχολείων. Επόμενο υποκεφάλαιο ασχολείται με το προσωπικό υποστήριξης μάθησης και τον υποβοηθητικό του ρόλο προς τους εκπαιδευτικούς των σχολείων σε διάφορους τομείς ενώ στη συνέχεια αναδεικνύεται η σημασία του εκπαιδευτικού διαλόγου στη μαθησιακή διαδικασία καθώς επίσης παρουσιάζονται και οι δείκτες επιτυχίας των ευφυών μαθητών που προέρχονται όμως από μη υποστηρικτικό ή μειονεκτικό οικογενειακό περιβάλλον. Επίσης καθώς ο χώρος της εκπαίδευσης και τα σχολεία είναι “ζωντανοί οργανισμοί” και ανοικτά συστήματα που δέχονται αλλά και ασκούν επιρροή προς τα έξω αναφέρεται η σημασία αυτής ακριβώς της αλληλεπίδρασης του σχολείου με εξωτερικούς φορείς και η συμβολή του κριτικού φίλου στην αυτοαξιολόγηση του σχολείου και φυσικά στην αντιμετώπιση εμποδίων. Στο τελευταίο κεφάλαιο γίνεται λόγος για τις παιδαγωγικές γνώσεις των εκπαιδευτικών ως παράγοντα επιρροής της ποιότητας εκπαίδευσης. Οι γνώσεις (όχι μόνο γνωστικού αντικειμένου τους) που καθιστούν τον εκπαιδευτικό προετοιμασμένο και ικανό για την αποτελεσματική διαχείριση της τάξης και τη διαμόρφωση κατάλληλου κλίματος μάθησης, γνώσεις οι οποίες πρέπει να προσφέρονται κατά τη διάρκεια της αρχικής εκπαίδευσης των εν δυνάμει εκπαιδευτικών. Στο τρίτο κεφάλαιο και τα υποκεφάλαια του παρουσιάζονται γενικές πληροφορίες για το αγγλικό εκπαιδευτικό σύστημα, για τη δομή του, για το πώς έχει μεταβληθεί και εξελιχθεί το σύστημα αλλά και οι γενικοί σκοποί αλλά και το περιεχόμενο του αναλυτικού προγράμματος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση, στις Υπηρεσίες των Παιδιών και τις Δεξιότητες (Οfsted), που αποτελεί τον οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την διεξαγωγή των επιθεωρήσεων στα σχολεία της Αγγλίας. Στο κεφάλαιο συμπεριλαμβάνονται οι στόχοι, τα καθήκοντα και οι προτεραιότητες του Οfsted και δίνεται μια μικρή εικόνα του έργου του. Προχωρώντας στο πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το κεντρικό σημείο της διπλωματικής εργασίας που είναι η δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Αγγλία. Στο πρώτο υποκεφάλαιο παρουσιάζεται η εικόνα των σχολείων της δευτεροβάθμιας και οι διαφορές τους ανάλογα με την περιοχής της Αγγλίας στην οποία βρίσκεται το καθένα. Το δεύτερο υποκεφάλαιο επικεντρώνεται στα καλά και εξαιρετικά σχολεία και τα χαρακτηριστικά που διαθέτουν και οδήγησαν στον χαρακτηρισμό τους ως καλά ή εξαιρετικά. Στη συνέχεια γίνεται λόγος για τις επιδόσεις των μαθητών, οι οποίες διαφοροποιούνται ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας κάθε σχολείου αλλά και των ιδιαίτερων κοινωνικών χαρακτηριστικών των μαθητών. Περιλαμβάνεται ακόμη η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την αξιολόγηση, δηλαδή τα χαρακτηριστικά των σχολείων που αξιολογήθηκαν και ο ακριβής τρόπος με τον οποίων διεξήχθησαν οι επιθεωρήσεις. Στο τελευταίο υποκεφάλαιο παρατίθενται και αναλύονται τα κριτήρια αξιολόγησης με βάση τα οποία τα σχολεία αξιολογήθηκαν κάθε φορά ως “εξαιρετικά”, “καλά”, “χρήζοντα βελτίωσης” ή “ανεπαρκή”. Το έκτο κεφάλαιο ασχολείται αποκλειστικά με τη συμβολή του Ofsted και τα θετικά αποτελέσματα που έχει αποφέρει έως σήμερα στο εκπαιδευτικό σύστημα της Αγγλίας αλλά και τους νέους στόχους που έχει θέσει για το μέλλον. Ακολουθεί η σύνοψη των συμπερασμάτων αλλά και κάποιες εναλλακτικές προτάσεις, δηλαδή η αξιοποίηση των ευρημάτων και προσαρμογή κάποιων από αυτά στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Τέλος στο παράρτημα βρίσκεται ο πίνακας με τα κριτήρια αξιολόγησης και η λίστα με τους πίνακες που υπάρχουν μέσα στο κείμενο ή παρουσιάζονται στο παράρτημα.