Διαπραγματεύσεις για την προώθηση διακρατικών έργων φυσικού αερίου στην ΝΑ Μεσόγειο: οι εμπορικοί, γεωπολιτικοί και κανονιστικοί παράγοντες

Abstract

Η επιτυχής επιλογή του αγωγού Trans-Adriatic Pipeline από την κοινοπραξία του Shah Deniz Consortium τον Ιούνιο του 2013, για την μεταφορά φυσικού αερίου από τη δεύτερη φάση ανάπτυξης του κοιτάσματος του Shah Deniz στην Κασπία, αποτέλεσε μία κομβική εξέλιξη για την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου και φυσικά για την Ελλάδα. Η Ελλάδα διαμέσου της συμμετοχής της μέσω του αγωγού TAP στις εργώδεις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για διαφοροποίηση των πηγών και οδεύσεων προμήθειας με φυσικό αέριο απέκτησε για πρώτη φορά σημαντικό ρόλο ως χώρα διαμετακόμισης ενώ επιπρόσθετα εξασφάλισε τη δική της πρόσβαση σε μία νέα πηγή προμήθειας. Παρόλα αυτά, η εν εξελίξει πορεία υλοποίησης του πλέγματος αγωγών που συνθέτουν τον λεγόμενο «Νότιο Διάδρομο» τροφοδοσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με φυσικό αέριο, δε συνεπάγεται την απομείωση της έντασης σε αυτό που καλείται «κούρσα των αγωγών» στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Τουναντίον, η ανάπτυξη συνεργειών για την ανάπτυξη νέων έργων και διασυνδέσεων προς τα Βαλκάνια και τα κυριότερα κέντρα κατανάλωσης της ευρωπαϊκής ηπείρου έχει αποτελέσει την εστία εμβάθυνσης των ανταγωνισμών ανάμεσα αφενός στους παραδοσιακούς και ανερχόμενους προμηθευτές της ευρωπαϊκής ηπείρου και αφετέρου ανάμεσα στις χώρες της περιοχής ως προς την προσέλκυση επενδύσεων που θα ενισχύσουν την ενεργειακή τους ασφάλεια και τον ρόλο τους στο γεωστρατηγικό γίγνεσθαι. Στο πρώτο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας θα προβούμε σε μία γενική επισκόπηση των κυριότερων ενεργειακών εξελίξεων και των σχεδιαζόμενων έργων για τη διαφοροποίηση των πηγών και οδεύσεων προμήθειας στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Εν συνεχεία, στο δεύτερο κεφάλαιο θα προβούμε σε μία εκτίμηση και τις στρατηγικές των κυριότερων «παικτών» από τη σκοπιά τόσο της προμήθειας όσο και της διαμετακόμισης φυσικού αερίου σε θεσμικό, κρατικό και εταιρικό επίπεδο. Στο τρίτο κεφάλαιο θα αποκρυσταλλώσουμε συνάγοντας εκ των ανωτέρω τη διαπραγματευτική στρατηγική που ενδείκνυται να υιοθετηθεί από την Ελλάδα προς το σκοπό της αποκομιδής των ευρύτερων δυνατών γεωπολιτικών και οικονομικών ωφελειών για τις επόμενες δεκαετίες.