Πραγματική και ψυχολογική απόσταση στην επιλογή διεθνών αγορών και η επίδραση των στερεοτυπικών αντιλήψεων

Abstract

Η παρούσα μελέτη προσπάθησε να μελετήσει τους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την Επιλογή Διεθνών Αγορών (ΕΔΑ) και απέδωσε ιδιαίτερη έμφαση στα στοιχεία του στελέχους λήπτη των σχετικών αποφάσεων. Ειδικότερα μελετήθηκε η επίδραση των στερεοτυπικών αντιλήψεων και της ψυχικής απόστασης ταυτόχρονα με άλλους, περισσότερο ορθολογικούς παράγοντες. Η επισκόπηση της βιβλιογραφίας κατέδειξε την απουσία συστηματικών μεθόδων ΕΔΑ σε μικρές και μεγάλες εξαγωγικές επιχειρήσεις και την έλλειψη μελετών σχετικά με τα αίτια του φαινομένου. Για την πλήρωση των ελλείψεων αυτών καθορίστηκαν ο ερευνητικός σκοπός και μια σειρά επιμέρους στόχων της διατριβής. Ο βασικός ερευνητικός σκοπός είναι ο προσδιορισμός των παραγόντων εκείνων οι οποίοι επηρεάζουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων ΕΔΑ γεωγραφικώς ισοδύναμων αγορών (δηλ. σε όρους γεωγραφικής απόστασης από την Ελλάδα), δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στα μη ορθολογικά στοιχεία της διαδικασίας. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού ακολουθήθηκε η διαδοχική στόχευση μίας σειράς επιμέρους στόχων, οι οποίοι είναι : 1. Η δημιουργία ενός περιεκτικού αν και όχι εξαντλητικού υποδείγματος ΕΔΑ, το οποίο να είναι θεωρητικά θεμελιωμένο στη σχετική βιβλιογραφία και στο οποίο να εμπεριέχονται επιδράσεις από την στερεοτυπική αντίληψη των στελεχών. 2. Η παραμετροποίηση του υποδείγματος και των επιμέρους μεταβλητών. 3. Η χρήση προηγμένων πολυμεταβλητών στατιστικών εργαλείων, ο έλεγχος του αρχικού υποδείγματος και πιθανών παραγώγων του. 4. Η προώθηση μιας σειράς προτάσεων, τόσο σε θεωρητικό επίπεδο ακαδημαϊκής βιβλιογραφίας όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Η παρούσα μελέτη στηρίχθηκε και ακολούθησε τις αρχές της επιστημονικής έρευνας, η οποία αναφέρεται σε μια σταδιακή, λογική, οργανωμένη και ακριβή διαδικασία αναγνώρισης προβλημάτων, συλλογής στοιχείων, ανάλυσης των στοιχείων και εξαγωγής συμπερασμάτων. Συγκεκριμένα, αναπτύχθηκε ένα ερευνητικό υπόδειγμα, θεωρητικώς στηριγμένο στη βιβλιογραφία, βάση του οποίου υπήρξε η διαπίστωση ότι οι αντιληπτικές ικανότητες των στελεχών επηρεάζουν τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων όπως η επιλογή διεθνών αγορών. Ο έλεγχος του προτεινόμενου υποδείγματος έγινε με τη μελέτη 17 χωρών οι οποίες (α) εμπεριέχονται σε έναν ιδεατό κύκλο με ακτίνα την απόσταση από την Αθήνα της μακρύτερης μεσογειακής πρωτεύουσας (Μαδρίτη) (β) απαντώνται και στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα από την Ελλάδα και (γ) ανήκουν στις τρεις ηπείρους, Ασία, Ευρώπη και Αφρική. Στις 17 αυτές χώρες συμπεριλαμβάνονται τόσο χώρες με θετική στερεοτυπική προδιάθεση εκ μέρους των Ελλήνων στελεχών, όσο και με αρνητική προδιάθεση. Τα αποτελέσματα της μελέτης υποστηρίζουν την υπόθεση της σημασίας των στερεοτυπικών αντιλήψεων στην επιλογή διεθνών αγορών, αλλά επίσης υπογραμμίζουν την έλλειψη σχέσης ανάμεσα στον αριθμό και το είδος των αξιολογικών κριτηρίων με την επιλογή των χωρών. Επιπροσθέτως, αναδείχθηκε η έμμεση επίδραση της έντασης της ψυχικής απόστασης των στελεχών από τις ξένες αγορές και ο διαμεσολαβητικός ρόλος του μεγέθους της επιχείρησης στην επίδραση των κινήτρων και αιτιών διεθνοποίησης και επιλογής διεθνών αγορών. Τέλος, υπογραμμίστηκε η ανάγκη μελέτης των στρατηγικών αποφάσεων διεθνοποίησης ανά τύπο εξαγωγικής επιχείρησης (υψηλής ή χαμηλής εξαγωγικής ανάμιξης) και στη βάση στερεοτυπικά ομοιογενών εξαγωγικών προορισμών.